Alexis Langer (urodzony 2 lutego 1825 w Oławie, zmarły 21 września 1904 we Wrocławiu) był niemieckim architektem, reprezentującym styl neogotycki, który działał głównie na Śląsku.
Życiorys
Langer pochodził z rodziny ewangelickiej. W młodości uczył się rzemiosła murarskiego w Oławie i Kłodzku, a w latach 1845–1846 kształcił się w Królewskiej Szkole Sztuki, Budownictwa i Rzemiosła we Wrocławiu. W 1848 roku uzyskał tytuł mistrza murarskiego w Kłodzku. W tym czasie intensywnie podróżował, zdobywając wiedzę o architekturze Niemiec i nawiązując kontakty z doświadczonymi architektami.
Jego pierwszym znaczącym zrealizowanym projektem była kamienica na rogu ulic Krupniczej i Włodkowica we Wrocławiu, która powstała w 1853 roku. Langer zdobył uznanie i otrzymał nowe zlecenia, w tym od wrocławskiego biskupa katolickiego Heinricha Förstera, który zlecił mu budowę kaplicy cmentarnej. Od tego momentu Langer zaczął ściślej współpracować z biskupem. W 1858 roku przeszedł na katolicyzm. W 1862 roku, również na zlecenie biskupa Förstera, zaprojektował kościół pw. Najświętszej Marii Panny (Mariacki) w Katowicach, które wówczas nie miały jeszcze praw miejskich. W tym samym roku rozpoczął realizację swojego największego projektu – kościoła pw. św. Michała we Wrocławiu. Prace przebiegały pomyślnie, jednak w 1868 roku miała miejsce katastrofa budowlana, gdy jedna z wież świątyni zawaliła się, co spowodowało utratę zamówień ze strony wrocławskiego kościoła na wiele lat. Pierwsze zlecenie otrzymał ponownie dopiero w 1891 roku.
Alexis Langer był twórcą niezwykle płodnym, działającym głównie w obszarze architektury sakralnej, rzadziej świeckiej (jak np. ratusz w Ząbkowicach Śląskich). Większość jego kościołów znajduje się na Śląsku – najbardziej znane z nich znajdują się we Wrocławiu, Wałbrzychu, Katowicach, Bielawie, Legnicy, ale niektóre można znaleźć także w Wielkopolsce oraz na Kujawach. Pracował intensywnie aż do późnych lat życia, a w ostatnim okresie stworzył projekty kościołów w Wałbrzychu, Obornikach Śląskich, Legnicy i Rawiczu. Jego ostatnim dziełem był kościół pw. Trójcy Świętej w Legnicy, który projektował w 1901 roku, a budowa trwała od 1902 do 1904 roku. Zmarł 21 września 1904 roku i został pochowany przy prezbiterium zaprojektowanej przez siebie kaplicy św. Wawrzyńca na dawnym cmentarzu katedralnym we Wrocławiu. Grób nie zachował się do dzisiaj.
Wybrane dzieła
- 1853 – pasaż Pokoyhof – ciąg kamienic przy ul. Krupniczej i Włodkowica we Wrocławiu, w tym kamienica Pokoyhof
- 1854–1857 – kościół Matki Boskiej Bolesnej w Tułach
- 1857–1861 – kościół Trójcy Świętej w Lubaniu
- około 1858 – regotycyzacja detali gotyckiego kościoła św. Michała Archanioła w Świebodzinie
- 1858 – kaplica cmentarna św. Wawrzyńca we Wrocławiu, obecnie kościół zielonoświątkowy
- 1859–1861 – kościół Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Wołczynie
- 1859–1864 – kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Chrząstawie Wielkiej
- 1861–1863 – kościół św. Jana Chrzciciela w Smogorzowie
- 1862–1865 – ratusz w Ząbkowicach Śląskich, z częściowym wykorzystaniem starszych murów z XVI wieku, z ośmiokondygnacyjną wieżą
- 1862–1879 – kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach, jednonawowy z rzędami kaplic międzyprzyporowych i wieżą frontową
- 1862–1871 – kościół św. Michała Archanioła we Wrocławiu, bazylika transeptowa z dwuwieżową fasadą
- 1868–1876 – kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bielawie, hala z transeptem i wieżą frontową
- 1868–1870 – neogotyckie prezbiterium dobudowane do manierystycznego kościoła Trójcy Świętej w Żmigrodzie
- 1869 – projekt ołtarza głównego w kościele św. Piotra i Pawła w Namysłowie (zrealizowany przez Carl Buhla i Ferdinanda Wintera)
- 1874 – pomnik Zwycięstwa 1870–1871, odsłonięty na nadodrzańskiej części Promenady, naprzeciwko Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu (obecnie plac Polski) – nieistniejący, rozebrany po II wojnie światowej
- 1877–1883 – przebudowa dziedzińca i wnętrz pałacu w Osieku Grodkowskim Kurta von Ohlena
- 1883 – neogotycka kaplica grobowa w parku pałacowym Kurta von Ohlena w Osieku Grodkowskim
- 1885–1886 – kościół św. Barbary w Gryżynie (powiat kościański), halowy, wybudowany z fundacji rodziny von Lossow
- 1887–1890 – kościół św. Wawrzyńca w Wonieściu (powiat kościański), z częściowym wykorzystaniem dawnych murów gotyckich
- 1888–1894 – kościół Najświętszej Maryi Panny Śnieżnej w Krzycku Małym k. Leszna
- 1896–1900 – kościół św. Walentego i Macierzyństwa Bożego Maryi Dziewicy w Pakosławiu (powiat rawicki)
- 1889–1891 – kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tucznie (powiat inowrocławski), z transeptem i wieżą frontową
- 1898–1901 – kościół św. Jana Chrzciciela w Kołdrąbiu (powiat żniński)
- 1898–1904 – kolegiata Najświętszej Maryi Panny Bolesnej i św. Aniołów Stróżów w Wałbrzychu, hala transeptowa z wieżą przy korpusie
- 1899–1901 – kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Obornikach Śląskich, z narożną wieżą frontową
- 1900–1904 – kościół św. Trójcy w Legnicy, halowy z transeptem i wieżą narożną
- 1902–1907 – kościół Chrystusa Króla i Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Rawiczu, pseudohalowy z oktagonalną wieżą frontową
Przypisy
Bibliografia
Agnieszka Zabłocka-Kos: Sztuka – wiara – uczucie. Alexis Langer – śląski architekt neogotyku. Wrocław: 1996. ISBN 83-229-1396-6. Brak numerów stron w książce.
Agnieszka Zabłocka-Kos. Alexis Langer (1825–1904) – śląski neogotycysta. „Biuletyn Historii Sztuki”. 56 (3), s. 267–281, 1994. ISSN 0006-3967.
