Claude Thomas Alexis Jordan (urodzony 29 października 1814 roku w Lyonie, zmarły 7 lutego 1897 roku tamże) był francuskim botanikiem, który reprezentował taksonomię eksperymentalną. To od jego nazwiska wywodzi się termin „jordanon” (mały gatunek roślinny).
Życiorys i prace badawcze
W 1845 roku został członkiem Towarzystwa Linneuszowskiego w Lyonie. Pod wpływem botanika Marca-Antoine’a Timeroy podjął systematyczne badania roślin. W celu przeprowadzenia prac eksperymentalnych, które miały na celu potwierdzenie niezmienności cech gatunków, założył ogród w Villeurbanne, gdzie uprawiał około 60 000 jordanonów. Regularnie brał także udział w licznych wycieczkach herboryzacyjnych, głównie w południowej Francji.
W 1850 roku został wybrany na członka Lyońskiej Akademii Nauk, Literatury i Sztuk.
Po śmierci swojego współpracownika Julesa Fourreau, który zginął w czasie wojny francusko-pruskiej, Jordan wycofał się z aktywnego życia. Mimo że prowadził badania aż do swojej śmierci, po 1873 roku nie opublikował już żadnej pracy. W 1876 roku organizatorzy nadzwyczajnego posiedzenia Francuskiego Towarzystwa Botanicznego otrzymali zgodę na zwiedzenie ogrodu eksperymentalnego Jordana, jednak uczony powierzył oprowadzanie zarządcy ogrodu, a sam nie spotkał się z gośćmi.
Po jego śmierci zielnik Jordana, liczący około 400 000 okazów, został częściowo rozproszony, a część z niego została zdeponowana na Lyońskim Uniwersytecie Katolickim; ta część od 2007 roku znajduje się w Zielniku Uniwersytetu Lyon 1.
Znaczenie Jordana w historii nauki
Alexis Jordan uważał, że wiele gatunków klasyfikowanych przez Linneusza (linneonów), charakteryzujących się zmiennością wewnątrzgatunkową, powinno być podzielonych na mniejsze i stabilne jednostki (później nazwane jordanonami). Było to związane z jego przekonaniem o stałości gatunków, które ostatecznie zostało odrzucone.
Jordan sam wyróżnił ponad 1600 jordanonów. Botaników, którzy opisywali drobne gatunki, określano jako przedstawicieli szkoły Jordanowskiej (czasami nazywanej także „analityczną”) lub jordanizmu, chociaż metody ich prac często różniły się od eksperymentalnej metody Jordana. Dotyczy to szczególnie Michela Gandogera, którego największe dzieło, Flora Europae (27 tomów, 1883–1891), w którym opisano około 150 000 nowych gatunków, zostało uznane za nieopublikowane w kontekście nomenklatury botanicznej i wpisane na listę Opera utique oppressa (Dodatek VI ICN). Status ważnie opublikowanych jordanonów w obecnej systematyce botanicznej jest zróżnicowany; wiele z nich zostało usuniętych z klasyfikacji, podczas gdy inne są powszechnie uznawane (w randze gatunków lub podgatunków).
Metoda taksonomii eksperymentalnej, która polega na hodowli roślin w kontrolowanych warunkach, była później stosowana przez szwedzkiego ekologa Göte Turessona, twórcę pojęcia ekotypu. Eksperymenty Jordana były również jednym ze źródeł inspiracji dla Hugona de Vriesa, którego badania doprowadziły między innymi do ponownego odkrycia zapomnianych praw dziedziczenia Mendla.
Upamiętnienie
Na cześć Jordana nazwano rodzaj Jordania Boiss. & Heldr. z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), uznawany za synonim rodzaju łyszczec (Gypsophila L.), a także kilka gatunków, na przykład marzankę Asperula jordanii E.P.Perrier & Songeon ex Nyman.
W grudniu 1997 roku w Lyonie odbyła się konferencja naukowa z okazji stulecia śmierci Jordana.
Wybrane publikacje
Observations sur plusieurs plantes nouvelles, rares ou critiques de la France (1846–1849)
Diagnoses d’espèces nouvelles ou méconnues, pour servir de matériaux à une flore réformée de la France et des contrées voisines (1864)
Icones ad floram Europae novo fundamento instaurandam spectantes (tom 1 – A. Jordan & J. Fourreau 1866–1868; tom 2 – A. Jordan & J. Fourreau 1869–1903; tom 3 – A. Jordan 1903)
Przypisy
