Alexei Mateevici
Alexei Mateevici, znany również jako Aleksiej Matiejewicz (urodzony 15 marca?/27 marca 1888 w Căinari, zmarł 11 sierpnia?/24 sierpnia 1917 w Kiszyniowie) był mołdawskim duchownym prawosławnym oraz poetą, który działał w Besarabii podczas rosyjskiego panowania. Tworzył w języku rumuńskim, który sam określał jako mołdawski. Jego najbardziej znanym dziełem jest wiersz Limba noastră, który stał się tekstem hymnu państwowego Mołdawii.
Życiorys
Mateevici był synem prawosławnego kapłana, Mihaila Mateevici (Michała Matiejewicza), oraz Nadejdy (Nadieżdy) z domu Neaga. W dzieciństwie przeprowadził się z rodzicami do Zaimu, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej. W wieku dziewięciu lat rozpoczął naukę w niższej szkole duchownej w Kiszyniowie, którą ukończył w 1902 roku z wyróżnieniem. Następnie kontynuował edukację w seminarium duchownym w Kiszyniowie, a po jego ukończeniu w 1910 roku podjął studia teologiczne na Kijowskiej Akademii Duchownej, którą ukończył w 1914 roku. W tym samym roku ożenił się z Fieodorą Nowicką i wrócił do Kiszyniowa, gdzie zaczął pracę w seminarium duchownym jako lektor języków greckiego i łacińskiego. Wstąpił również do cerkiewnego towarzystwa historyczno-archeologicznego działającego przy eparchii kiszyniowskiej.
W trakcie I wojny światowej pełnił funkcję kapelana wojskowego w armii rosyjskiej. Na froncie, w 1917 roku, zachorował na tyfus i zmarł w szpitalu nr 1 w Kiszyniowie. Został pochowany na Centralnym Cmentarzu w Kiszyniowie. W 1934 roku Alexandru Plămădeală, jego znajomy z seminarium, wyrzeźbił mu pomnik nagrobny.
Twórczość
Od najmłodszych lat miał styczność z ludową twórczością literacką Besarabii. W czasie studiów w Kijowie zapoznał się z klasykami literatury rosyjskiej, które tłumaczył na język rumuński, oraz badał historię i kulturę rumuńskojęzycznych mieszkańców Besarabii.
W 1907 roku zadebiutował w piśmie Besarabia, publikując wiersze Țăranii, Eu cînt oraz Țara, a także artykuły dotyczące noworocznych tradycji Mołdawian i pieśni ludowych Besarabii. Regularnie publikował w lokalnych pismach kiszyniowskich od 1910 roku. W tym roku na łamach Besarabii opublikował tłumaczenia wybranych tekstów Czechowa oraz opowiadanie Jesień. Jego artykuły na temat języka mołdawskiego, religijności ludowej i obyczajów Besarabii ukazywały się również w Kiszyniowskich jeparchialnych wiedomosti. W piśmie Luminătorul (Oświeciciel) opublikował biografię metropolity kiszyniowskiego Gabriela. Jego prace były także publikowane w Viața Basarabiei i Cuvânt moldovenesc. Tłumaczył wiersze Aleksieja Tołstoja, Michaiła Lermontowa, Aleksandra Puszkina, Gawriiła Dierżawina oraz Siemiona Nadsona na język rumuński. Pisał również o tematach filozoficznych i teologicznych. Łącznie napisał 43 wiersze.
W 1917 roku opublikował jeden ze swoich ostatnich i najbardziej znanych utworów – odę na cześć języka rumuńskiego (mołdawskiego) pt. Limba noastră (Nasz język).
Upamiętnienie
W styczniu 1988 roku grupa mołdawskich dysydentów, łączących antyrosyjskie poglądy oraz posługujących się językiem rumuńskim (mołdawskim), założyła opozycyjny klub nazwany imieniem poety. Klub ten przekształcił się później w Demokratyczny Ruch na rzecz Przebudowy.
Od 1990 roku wizerunek poety znajduje się w kiszyniowskiej Alei Klasyków w parku Stefana Wielkiego. W jego rodzinnym domu w Zaimie powstało muzeum biograficzne, które otwarto w 1988 roku.
Alexei Mateevici jest również patronem teatru poetyckiego w Kiszyniowie.
