Alexandrowka

Alexandrowka to osiedle składające się z drewnianych domów w stylu rosyjskim, które powstało na początku XIX wieku, w północnej części Poczdamu. Projekt tego osiedla został zrealizowany przez Petera Josepha Lennégo na zlecenie króla Prus, Fryderyka Wilhelma III, dla ostatnich dwunastu rosyjskich śpiewaków z niegdyś 62-osobowego chóru żołnierzy rosyjskich. Osiedle nazwano na cześć zmarłego w 1825 roku cara Aleksandra I.

Kolonia jest częścią grupy pałaców oraz parków w Poczdamie i Berlinie, które w 1990 roku zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia

W 1806 roku armia pruska została pokonana przez wojska Napoleona Bonapartego w bitwie pod Jeną i Auerstedt. Po tej klęsce, Prusy musiały wspierać Francję w walce przeciwko Rosji w 1812 roku. W trakcie kampanii rosyjskiej, ponad 1000 żołnierzy zostało wziętych do niewoli, z czego 62 w październiku 1812 roku trafiło do Poczdamu, aby stworzyć chór wojskowy, podporządkowany 1 pruskiemu regimentowi gwardii królewskiej. Po konwencji w Taurogach, wiosną 1813 roku, Rosja i Prusy zawarły sojusz przeciwko Francji. Rosyjscy jeńcy utworzyli osobny regiment w armii pruskiej. Car Aleksander I wspierał działalność rosyjskiego chóru wojskowego na dworze pruskim, wysyłając kolejnych siedmiu grenadierów do służby w Poczdamie.

Po śmierci cara w 1825 roku, w Poczdamie pozostało jeszcze 12 dawnych chórzystów. 10 kwietnia 1826 roku Fryderyk Wilhelm III wydał odpowiedni rozkaz.

W 1827 roku do przygotowanych gospodarstw wprowadzili się rosyjscy osadnicy. Każda rodzina otrzymała krowę, a koloniści nie mieli prawa sprzedawać, wynajmować ani oddawać w zastaw otrzymanych dóbr. Domy mogły być dziedziczone jedynie przez męskich potomków osadników.

Na pobliskim wzniesieniu Kapellenberg zbudowano cerkiew św. Aleksandra Newskiego, która została poświęcona w 1829 roku. Obok świątyni powstał czternasty dom kolonii, gdzie zamieszkał królewski lokaj Tarnowsky.

Ostatni z rosyjskich chórzystów zmarł w 1861 roku. W 1927 roku, sto lat po założeniu kolonii, w osiedlu mieszkały jeszcze cztery rodziny dawnych osadników. Obecnie w kolonii żyją jeszcze potomkowie rodziny Grigorieff oraz Schischkoff. Do 1926 roku osiedle należało do prywatnych włości rodu Hohenzollernów. Przed 1945 rokiem obowiązywało tu dawne prawo królewskie. Status prawny kolonii zmienił się dopiero po II wojnie światowej, a po zjednoczeniu Niemiec większość domów znajduje się obecnie w rękach prywatnych.

Architektura

Osiedle, zaprojektowane przez Petera Josepha Lennégo, ma formę hipodromu z krzyżem świętego Andrzeja i zostało zbudowane przez Johanna Georga Morscha Starszego. Plany poszczególnych domów oparte były na rysunkach rosyjsko-włoskiego architekta Carla Rossiego, który w 1815 roku zaprojektował dla carycy matki typową rosyjską wieś do parku w Pawłowsku. Rossi podarował swoje szkice pruskiemu królowi podczas wizyty u carycy w 1818 roku.

Osiedle składa się z dwunastu gospodarstw z wolno stojącymi, jedno- i dwupiętrowymi domami, dwupiętrowym domem wartownika, cerkwią oraz sąsiadującym z nią domem, w którym mieści się herbaciarnię królewską. Początkowo dachy domów miały być pokryte strzechą w stylu rosyjskim, jednak ostatecznie wybrano pruski wariant – pokrycie drewnianymi dachówkami, które na koniec XIX wieku zastąpiono pokryciem łupkowym. Każde gospodarstwo obejmuje dom z balkonem i loggią, połączony zadaszoną bramą wjazdową z sąsiadującym małym budynkiem stajennym.

W styczniu 2005 roku w gospodarstwie pod numerem 2 otwarto muzeum Alexandrowki, które ukazuje historię osiedla.

Galeria

Przypisy

Bibliografia

Beatrice Härig, Carola Nathan. Wohnen wie die russischen Sänger. Die Kolonie Alexandrowka in Potsdam. „Monumente Online. Magazin der Deutschen Stiftung Denkmalschutz”. [dostęp 2009-02-28]. (niem.). brak numeru strony
Anja Hecker, Andreas Kalesse. Die russische Kolonie Alexandrowka in Potsdam: Zum Forschungsstand. „Jahrbuch für brandenburgische Landesgeschichte”. 54, 2003. (niem.). brak numeru strony
Hermann Kremer (wyd.): Kolonie Alexandrowka. ISBN 3-9809706-1-2. (niem.). Brak numerów stron w książce
Hermann Kremer (wyd.): Museum Alexandrowka. ISBN 3-9809706-0-4. (niem.). Brak numerów stron w książce
Wolfgang Fabian: Potsdam. Die Stadt, die Könige und ihre Bewohner. Berlin: Vision Verlag, 1997. ISBN 3-92-8787-15-2. (niem.). Brak numerów stron w książce
Anja Hecker: Glasowo bei Pawlowsk, Carlo Rossis Projekt eines russischen Parkdorfes – Vorbild für die Alexandrowka in Potsdam?. Berlin: Techn. Univ., 2003. ISBN 3-7983-1937-5. (niem.). Brak numerów stron w książce
Waltraud Volk: Potsdam. Historische Straßen und Plätze heute. Verlag für Bauwesen Berlin-München, 1993. ISBN 3-345-00488-7. (niem.). Brak numerów stron w książce
Bettina Altendorf: Die russischen Sänger des Königs und die Kolonie Alexandrowka in Potsdam. Berlin: Hendrik Bäßler Verlag, 2004. ISBN 3-345-00488-7. (niem.). Brak numerów stron w książce