Alexandre Cingria
Alexandre Cingria (urodzony 22 marca 1879 w Genewie, zmarły 8 listopada 1945 w Lozannie) był szwajcarskim pisarzem, publicystą, redaktorem, malarzem oraz dekoratorem, a także autorem witraży i mozaik. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli szwajcarskiej sztuki sakralnej XX wieku. Był katolikiem.
Życiorys
Alexandre Cingria był synem Alberta Cingrii, który przybył z Dubrownika w Dalmacji (z pochodzenia Turek), naturalizowanego w Szwajcarii od 1871 roku, współwłaściciela prosperującej wówczas firmy zegarmistrzowskiej Patek Philippe & Co., oraz Karoliny Stryjeńskiej, utalentowanej malarki. Jego bratem był pisarz i publicysta Charles-Albert Cingria. Alexandre ożenił się z Berthe Wanner.
Odziedziczywszy po matce artystyczne zdolności, studiował literaturę i sztuki piękne w Genewie. W trakcie nauki podróżował do Włoch, Paryża, Niemiec oraz Konstantynopola, gdzie mieszkała rodzina jego ojca. W latach 1904–1909 mieszkał we Florencji, a następnie wrócił do Genewy. Jego pierwsza indywidualna wystawa dzieł sztuki odbyła się w tym mieście w 1902 roku. W 1903 roku zdobył pierwszą nagrodę w konkursie na projekty witraży do kościoła św. Franciszka w Lozannie, organizowanym przez miasto. Projekty te, wykraczające poza utarte schematy, wywołały intensywną dyskusję, a ostatecznie nie zostały zrealizowane.
W 1904 roku opublikował esej o szwajcarskiej literaturze francuskojęzycznej pt. Les Pénates d’argile wspólnie z Ch. F. Ramuzem. W tym samym roku, razem z bratem Ch-A. Cingrią, Ramuzem i A. Bovy, założył czasopismo artystyczne „La Voile latine”, które funkcjonowało do 1910 roku. Zafascynowany ideami Ch. Maurras’a, został redaktorem naczelnym efemerycznego periodyku „Idées de demain” (1911–1914). Od 1913 roku spędzał znaczną część czasu w włoskojęzycznym kantonie Ticino. W 1914 roku współzałożył kolejny periodyk, „Cahiers vaudois”, na łamach którego w 1917 roku opublikował istotny artykuł pt. La Décadence de l’art sacré.
Po przedwczesnej śmierci żony w 1916 roku, poświęcił się w pełni sztuce. Obdarzony przydomkiem „latającego malarza” (fr. peintre ambulant), intensywnie działał na rzecz odrodzenia sztuki sakralnej w Szwajcarii, co zaowocowało założeniem w 1919 roku w Genewie grupy artystycznej pod patronatem św. Łukasza i św. Maurycego (fr. Le groupe de Saint-Luc et Saint-Maurice).
Dzieła Cingrii z zakresu sztuki sakralnej można zobaczyć w Genewie, w tym m.in. dwa witraże z 1924 roku w kształcie rozet w kościele Św. Krzyża (fr. Eglise Ste. Croix) w Carouge („Odnalezienie prawdziwego krzyża” oraz „Zwycięstwo Konstantyna”), a także witraże w auli uniwersytetu genewskiego z lat 1939–1940. Spotykamy je również w kantonach Valais i Fryburg, w tym cykl ośmiu witraży z lat 1928–1929 w kościele św. Maurycego w Laques, tryptyk „Notre-Dame de la Miséricorde” w Finhaut z lat 1929–1930 oraz witraże z lat 1938–1939 w kolegiacie Notre-Dame de l’Assomption w Romont. Do jego dorobku należą także witraże w kościele św. Franciszka w Lozannie, witraż przedstawiający biblijnego Noego w lozańskiej katedrze oraz malowidła i wystrój wnętrza kościoła św. Marcina w Paudex, poświęconego w 1930 roku.
Wraz ze swoim zięciem Emilio Berettą, Cingria wykonał witraże do odrestaurowanej w 1944 roku kaplicy Notre-Dame des Marches w pobliżu Broc w Gruyères. Po jego śmierci, w 1949 roku, zrealizowano projekty trzech mozaik, które zdobią budynek zabytkowego Arsenału w Genewie.
W 1936 roku, wspólnie z J. Baeriswylem, założył grupę teatralną o nazwie „Les Compagnons de Romandie”. Był autorem dekoracji i kostiumów do wielu spektakli, w tym do przedstawień René Moraxa w „Théâtre du Jorat”. Pisał również o architekturze i urbanistyce Szwajcarii oraz o sztuce kantonu Ticino.
Polskim akcentem w działalności A. Cingrii jest przedmowa, którą napisał do książki Stanislawa Liberka pt. Les Polonais au Pays de Vaud (wyd. Société Polonaise, Lausanne 1943), wydanej w czasie II wojny światowej.
Bibliografia
Giroud Corinne: Cingria Alexandre, w: Dictionnaire historique de la Suisse
