Alexander Werth (ur. 22 stycznia?/4 lutego 1901 w Petersburgu, zm. 5 marca 1969 w Paryżu) – to rosyjski z urodzenia, a naturalizowany brytyjski pisarz, dziennikarz oraz korespondent wojenny.
Życiorys
Werth przyszedł na świat w Petersburgu. Po rewolucji bolszewickiej, wspólnie z ojcem oraz dziadkiem, udał się do Wielkiej Brytanii. W latach 1919-1922 studiował na Uniwersytecie w Glasgow, gdzie uczestniczył w zajęciach z zakresu języka angielskiego, francuskiego i rosyjskiego, historii, filozofii oraz literatury porównawczej. Obywatelstwo brytyjskie uzyskał 7 lipca 1930 roku.
W okresie międzywojennym pisał o Francji, a podczas II wojny światowej skupił się na Związku Radzieckim, szczególnie na bitwie stalingradzkiej oraz oblężeniu Leningradu. Był jednym z pierwszych cudzoziemców, którzy otrzymali zgodę na wjazd do Stalingradu po zakończonej bitwie. Posiadał biegłość w języku rosyjskim oraz angielskim, co pozwoliło mu spędzić większość wojny w ZSRR jako korespondent BBC. Jego wyjątkowe umiejętności, łączące doświadczenie dziennikarskie z możliwością komunikacji z lokalną ludnością, wyróżniały go na tle innych reportażystów. W styczniu 1944 roku uczestniczył w delegacji zachodnich korespondentów, którzy odwiedzili miejsce zbrodni w lesie katyńskim na zaproszenie władz radzieckich. Uwierzył w sowiecką narrację o tym, że to Niemcy są odpowiedzialni za zbrodnię katyńską, nie zgadzając się z rosyjską wersją odpowiedzialności. Był także w grupie dziennikarzy, którzy po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną odwiedzili oboz zagłady na Majdanku. Złożył raport o zbrodniach, jednak BBC początkowo odmówiło jego publikacji, uznając, że informacje są zbyt szokujące, by mogły być prawdziwe, oraz podejrzewając, że są to działania propagandowe ZSRR.
Po zakończeniu wojny pracował jako moskiewski korespondent gazety „The Guardian” od 1946 do 1949 roku. Jego najsłynniejszą książką jest Russia at War 1941–1945 (Londyn 1964), która stanowi unikalne w literaturze zachodniej spojrzenie na życie w ZSRR podczas wojny. Inne znane jego prace to m.in.: The Destiny of France (1937), France and Munich (1939), Leningrad (1944), The De Gaulle Revolution (1960), The Khrushchev Phase (1961), De Gaulle (1965) oraz Russia at Peace (1968).
Jego syn, Nicolas Werth, jest francuskim historykiem, specjalizującym się w historii Związku Radzieckiego.
Prace
The Diary of Tolstoy’s Wife 1860-1891 (przekład autoryzowany). Londyn: Victor Gollancz, 1928
The Countess Tolstoy’s Later Diary 1891-1897 (przekład autoryzowany). Londyn: Victor Gollancz, 1929
France in Ferment. Londyn: Jerrolds, 1934.
The Destiny of France. Londyn: Hamish Hamilton, 1937. W USA wydana jako Which Way France.
France And Munich Before And After The Surrender. Londyn: Hamish Hamilton, 1939.
The Last Days of Paris: A Journalist’s Diary. Londyn: Hamish Hamilton, 1940.
The Twilight of France, 1933-1940: A Journalist’s Chronicle. Londyn: Hamish Hamilton, 1942. Skrócone wersje The Destiny of France oraz France and Munich, plus epilog The Last Days of Paris. Opracowane z wprowadzeniem przez D.W. Brogana.
Moscow ’41. Londyn: Hamish Hamilton, 1942. W USA wydana jako Moscow War Diary.
Leningrad. Londyn: Hamish Hamilton, 1944.
The Year of Stalingrad: An Historical Record and a Study of Russian Mentality, Methods and Policies. Londyn: Hamish Hamilton, 1946.
Musical Uproar in Moscow. Londyn: Turnstile Press, 1949.
France, 1940-1955. Londyn: Robert Hale, 1956.
The Strange History of Pierre Mendès France and the Great Conflict over French North Africa. Londyn: Barrie Books, 1957. W USA wydana jako Lost Statesman: The Strange Story of Pierre Mendes-France.
America in Doubt. Londyn: Robert Hale, 1959.
The De Gaulle Revolution. Londyn: Robert Hale, 1960.
The Khrushchev Phase: The Soviet Union Enters the „Decisive” Sixties. Londyn: Robert Hale, 1961. W USA wydana jako Russia Under Khrushchev.
Russia at War, 1941-1945. Londyn: Barrie & Rockliff, 1964. (Wydanie niemieckie: Russland im Krieg 1941-1945. Monachium: Droemer Knaur 1965)
De Gaulle: A Political Biography. Londyn: Simon & Schuster, 1965. 2. wydanie, z dodatkowymi materiałami: Londyn: Penguin Books, 1967.
Russia: Hopes and Fears. Londyn: Barrie & Rockliff, 1969.
Russia: The Post-War Years. Londyn: Robert Hale, 1971.
