Alexander Archer Vandegrift
Alexander Archer Vandegrift (ur. 13 marca 1887 w Charlottesville, zm. 8 maja 1973 w Bethesdzie) był amerykańskim dowódcą wojskowym oraz generałem US Marine Corps (piechoty morskiej) z czasów II wojny światowej. Najbardziej wyróżnił się on podczas półrocznej obrony lotniska Henderson Field na Guadalcanalu, w trakcie kampanii na Wyspach Salomona. Był pierwszym oficerem Korpusu, który w trakcie czynnej służby otrzymał stopień czterogwiazdkowego generała.
Życiorys
Vandegrift przyszedł na świat w Charlottesville w Wirginii. Kształcił się na University of Virginia, a 22 stycznia 1909 roku wszedł w szeregi Korpusu Piechoty Morskiej, uzyskując stopień podporucznika.
Wojny bananowe
Po zakończeniu szkolenia w Szkole Oficerskiej Korpusu (Marine Officers’ School) w Port Royal w Karolinie Południowej oraz rutynowej służbie w Portsmouth w New Hampshire, został wysłany na obszar Morza Karaibskiego. W październiku 1912 brał udział w ataku na Wzgórze Coyotepe w Nikaragui oraz w zdobyciu i okupacji Veracruz w Meksyku (kwiecień-lipiec 1914).
W grudniu 1914, po awansie na porucznika, kontynuował naukę w koszarach Marines w Filadelfii. Po ukończeniu szkolenia został przydzielony do 1 Brygady i wysłany na Haiti, aby zwalczać bandycką grupę znaną jako „Cacos” w okolicach Le Trou oraz Fort Capois.
W sierpniu 1916 awansował na kapitana i rozpoczął służbę policyjną w Port-au-Prince, gdzie przebywał aż do grudnia 1918. W lipcu 1919 powrócił na Haiti, aby działać w „Gendarmerie d’Haiti” jako inspektor policji, a w czerwcu 1920 otrzymał awans na majora.
Lata 1920–1930
W kwietniu 1923 powrócił do USA, gdzie został przydzielony do bazy Marines w Quantico w Wirginii. Ukończył Kurs Dowódców Polowych w maju 1926, a następnie został wysłany do bazy Marines w San Diego w Kalifornii jako zastępca szefa sztabu.
W lutym 1927 został przysłany do Chin jako oficer operacyjny 3. Brygady z siedzibą w Tiencinie. We wrześniu 1928 powrócił do Waszyngtonu, gdzie pracował w Dziale Finansowym Dowództwa Korpusu, a w międzyczasie awansował na podpułkownika.
Vandegrift ponownie powrócił do Chin w czerwcu 1935, gdzie pełnił funkcję dowódcy ochrony ambasady amerykańskiej w Pekinie. W wrześniu 1936 został mianowany pułkownikiem i wezwany do Głównej Kwatery Korpusu w Waszyngtonie, gdzie objął stanowisko sekretarza Komendanta Korpusu. W marcu 1940 awansował na generała brygady oraz został zastępcą Komendanta.
II wojna światowa
W listopadzie 1941 generał Alexander Vandegrift został mianowany dowódcą 1 Dywizji Marines (1.DMar), tuż przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do wojny. W maju 1942, jako generał major, pożeglował z swoją dywizją na południowy Pacyfik. 7 sierpnia 1942, w archipelagu Wysp Salomona, dowodził lądowaniem oraz obroną Henderson Field na Guadalcanalu przez 1.DMar, biorąc udział w pierwszej na dużą skalę ofensywie przeciwko Japończykom oraz w czteromiesięcznych walkach swojej dywizji.
Za znakomite dowodzenie 1.DMar podczas krwawej kampanii na Salomonach, Vandegrift został odznaczony Navy Cross oraz najwyższym amerykańskim odznaczeniem – Medalem Honoru.
W lipcu 1943 przejął dowodzenie I Korpusu Amfibijnego Marines, gdzie zrealizował operację desantową w Zatoce Cesarzowej Augusty na wyspie Bougainville 1 listopada 1943. Po ustanowieniu przyczółka wrócił do Waszyngtonu, gdzie miał objąć stanowisko komendanta Korpusu.
Komendant
W latach 1944–1947 pełnił funkcję komendanta Korpusu Piechoty Morskiej (US Marine Corps), przekazując dowództwo 1.DMar swojemu dotychczasowemu zastępcy, generałowi Williamowi H. Rupertusowi.
Jako komendant Korpusu zasłynął swoją mową w Izbie Reprezentantów, znaną jako „mowa na kolanach”, w której bronił Korpusu przed próbami Armii na likwidację Piechoty Morskiej jako odrębnej jednostki. Po przejściu na emeryturę w 1949 roku, zmarł w szpitalu wojskowym w Bethesdzie w stanie Maryland po długiej i ciężkiej chorobie.
Odznaczenia
Źródło:
Przypisy
Bibliografia
- Allan R. Millett, Semper Fidelis, the History of the United States Marine Corps, Nowy Jork 1991, ISBN 0-02-921596-X
- Joseph N. Mueller, Guadalcanal 1942, the Marines Strike Back, Londyn 1997, ISBN 1-85532-253-6
