Alexander Tamanian (ur. 4 marca 1878, zm. 20 lutego 1936) był ormiańskim architektem.
Życiorys
Urodził się w Jekaterynodarze w rodzinie bankiera. W 1904 roku ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Petersburgu, gdzie inspirował się popularnymi wówczas neoklasycznymi trendami. Jego wczesne realizacje obejmują m.in. dwór W. P. Koczubej w Carskim Siole (1911–1912), dom księcia S. A. Szczerbatowa na Nowiskim Bulwarze w Moskwie (1911–1913), wiejskie domy dla pracowników kolei oraz sanatorium przeciwgruźliczne w pobliżu Moskwy (1913–1923), a także warsztaty centralne kolei kazańskiej w Lubiercach (1916).
W 1914 roku rozpoczął pracę jako wykładowca architektury, a w 1917 roku został wybrany na wiceprezesa Akademii Sztuk Pięknych. W 1923 roku przeniósł się do Erywania, gdzie objął kierownictwo nad nowym projektem budowlanym w republice. Pełnił funkcję głównego inżyniera lokalnej Rady Komisarzy Ludowych w latach 1925–1936, wspierając rozwój przemysłu budowlanego oraz projektując układy miejskie i wiejskie, w tym Leninakan (obecnie Giumri, 1925), Stepanakert (1926), Nor-Bajazet (obecnie Gawarr) oraz Ahta-ahpara (oba w 1927), a także Eczmiadzyn (1927–1928) i inne miejscowości. Tamanian stworzył pierwszy ogólny plan nowoczesnego miasta Erywań, który został zatwierdzony w 1924 roku. Jego działania przyczyniły się do przekształcenia Erywania z małego prowincjonalnego miasta w nowoczesną stolicę Armenii, stanowiącą istotny ośrodek przemysłowy i kulturalny. W jego projektach dominował neoklasycyzm, jednak wprowadził również elementy narodowe, takie jak czerwone podszewki tufu oraz tradycyjne rzeźby dekoracyjne. Do jego najsłynniejszych projektów w Erywaniu należą: stacja hydroelektryczna ERGES-1 (1926), dom opery i baletu im. A. Spendiariana (1926–1953), plac Republiki (1926–1941) oraz zrealizowane pośmiertnie Kaskady. Odegrał również istotną rolę w procesie restaurowania zabytków w kraju, przewodnicząc Komitetowi Ochrony Zabytków w Armenii.
Tamanian był żonaty z Camillą Edwards, członkinią rodziny Benois. Ich synowie, Geworg (Gieorgij) oraz Julius Tamanian, również zostali znanymi architektami, kontynuując dziedzictwo ojca.
Alexander Tamanian zmarł w Erywaniu 20 lutego 1936 roku i został pochowany w Panteonie Komitasa, położonym w centrum Erywania.
Bibliografia
- Życiorys w Wielkiej Encyklopedii Sowieckiej
- Życiorys po rosyjsku. grants.iatp.irex.am. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-16)].
