Cai-Göran Alexander Stubb (urodzony 1 kwietnia 1968 w Helsinkach) to fiński polityk, politolog oraz nauczyciel akademicki. Pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych w latach 2008–2011, a następnie od 2014 roku był ministrem handlu zagranicznego i spraw europejskich, w latach 2015–2016 był ministrem finansów, a także był deputowanym krajowym oraz posłem do Parlamentu Europejskiego VI kadencji. W latach 2014–2016 sprawował urząd przewodniczącego Partii Koalicji Narodowej, a w latach 2014–2015 był premierem Finlandii. Od 2024 roku pełni funkcję prezydenta Finlandii.
Życiorys
Młodość i wykształcenie
Alexander Stubb pochodzi z dwujęzycznej rodziny; jego ojciec był członkiem szwedzkojęzycznej mniejszości w Finlandii, a matka posługiwała się językiem fińskim. W jego domu rodzinnym używano obu języków.
W 1986 roku ukończył Mailnland High School w Daytona Beach na Florydzie. W 1993 roku otrzymał licencjat z nauk politycznych na Furman University w Karolinie Południowej. W 1994 roku zdobył dyplom z zakresu kultury francuskiej oraz języka francuskiego w Paryżu. W 1995 roku ukończył studia magisterskie z zakresu spraw europejskich w Kolegium Europejskim w Brugii. W latach 1995–1997 prowadził badania naukowe w fińskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych oraz na Fińskiej Akademii Nauk. W 1997 roku rozpoczął pracę jako felietonista. W 1999 roku obronił doktorat w London School of Economics.
Działalność do 2008
W latach 1999–2001 był przedstawicielem Finlandii w UE w Brukseli oraz członkiem fińskiej delegacji rządowej podczas negocjacji dotyczących traktatu nicejskiego. W 2000 roku został profesorem w Kolegium Europejskim. W 2001 roku objął stanowisko doradcy przewodniczącego Komisji Europejskiej, Romano Prodiego, oraz dołączył do komisji zadaniowej dotyczącej Konwentu Europejskiego. W 2003 roku znowu wstąpił do delegacji Finlandii przy UE jako ekspert w negocjacjach dotyczących tzw. Traktatu Konstytucyjnego.
W 2004 roku wziął udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego z ramienia Partii Koalicji Narodowej, zdobywając ponad 115 tys. głosów, co stanowiło drugi najlepszy wynik indywidualny. W PE był członkiem Europejskiej Partii Ludowej, a także członkiem Komisji Kontroli Budżetowej oraz wiceprzewodniczącym Komisji ds. Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów.
W 2006 roku przedstawił raport dotyczący kosztów tłumaczeń w Parlamencie Europejskim, Komisji Europejskiej oraz Radzie UE, które w 2005 roku oszacowano na 511 milionów euro. Podkreślił, że mimo tych wydatków, wielojęzyczność pozostaje jedną z kluczowych wartości UE.
Działalność w latach 2008–2014
1 kwietnia 2008 roku premier Matti Vanhanen ogłosił, że Alexander Stubb zostanie nowym ministrem spraw zagranicznych. Zmiana na tym stanowisku miała miejsce w wyniku skandalu związanego z jego poprzednikiem, Ilkką Kanervą. 4 kwietnia 2008 roku został oficjalnie zaprzysiężony, rezygnując przy tym z mandatu w PE. Od 5 kwietnia do 31 grudnia 2008 roku pełnił również funkcję przewodniczącego OBWE. 11 sierpnia 2008 roku, wraz z francuskim ministrem spraw zagranicznych Bernardem Kouchnerem, udał się z misją mediacyjną do Gruzji w trakcie konfliktu gruzińsko-rosyjskiego.
Stubb pozostał na stanowisku ministra spraw zagranicznych w gabinecie Mari Kiviniemi, powołanym 22 czerwca 2010 roku. W 2011 roku został wybrany do Eduskunty. W nowym rządzie, którego przewodniczącym był Jyrki Katainen, objął stanowisko ministra handlu zagranicznego i spraw europejskich.
W wyborach europejskich w 2014 roku uzyskał najwyższe indywidualne poparcie wśród kandydatów, zdobywając ponad 148 tys. głosów. 14 czerwca 2014 roku kandydował na przewodniczącego Partii Koalicji Narodowej, pokonując ministrów Jana Vapaavuoriego i Paulę Risikko, co zaowocowało objęciem kierownictwa partii.
Premier Finlandii
Po objęciu przywództwa w Partii Koalicji Narodowej, Alexander Stubb stał się kandydatem na premiera, zastępując Jyrkiego Katainena, który w kwietniu 2014 roku ogłosił zamiar ustąpienia. Rządzącą większość tworzyły ugrupowania, w tym Socjaldemokratyczna Partia Finlandii, Liga Zielonych, Szwedzka Partia Ludowa oraz Chrześcijańscy Demokraci. 23 czerwca 2014 roku fiński parlament powołał Stubba na urząd premiera, a dzień później otrzymał nominację od prezydenta Sauliego Niinistö, rozpoczynając urzędowanie.
Działalność od 2015
W 2015 roku Stubb został ponownie wybrany do fińskiego parlamentu. 29 maja 2015 roku jego rząd zakończył działalność, a jego ugrupowanie dołączyło do nowej koalicji, współtworząc gabinet kierowany przez Juhę Sipilę, w którym Stubb objął stanowisko ministra finansów.
11 czerwca 2016 roku bezskutecznie ubiegał się o pozostanie na stanowisku przewodniczącego partii, przegrywając z Petterim Orpo, który zastąpił go również na stanowisku ministra finansów 22 czerwca tego samego roku. W 2017 roku został wiceprezesem Europejskiego Banku Inwestycyjnego, pełniąc tę funkcję do stycznia 2020 roku.
W 2018 roku bez sukcesu ubiegał się o nominację jako kandydat Europejskiej Partii Ludowej na przewodniczącego Komisji Europejskiej. W 2020 roku objął stanowisko dyrektora School of Transnational Governance w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim.
W sierpniu 2023 roku ogłosił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich w 2024 roku jako przedstawiciel Partii Koalicji Narodowej. W pierwszej turze wyborów, która miała miejsce 28 stycznia 2024 roku, zdobył 880 tys. głosów (27,2%), zajmując pierwsze miejsce spośród dziewięciu kandydatów. Przeszedł do drugiej tury, w której jego rywalem był Pekka Haavisto (uzyskawszy 25,8% głosów). 11 lutego 2024 roku zwyciężył w tej turze, zdobywając 51,6% głosów. Urząd prezydenta objął 1 marca 2024 roku.
Odznaczenia
Łańcuch Krzyża Wielkiego Orderu Białej Róży Finlandii – 2024, ex officio
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Wolności – 2024, ex officio
Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii – 2024, ex officio
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej – Włochy, 2008
Łańcuch Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej – Estonia, 2014
Krzyż Oficerski Legii Honorowej – Francja, 2018
Order Królewski Serafinów – Szwecja, 2024
Order Słonia – Dania, 2025
Zobacz też
Rząd Alexandra Stubba
Przypisy
