Aleta Kornelia Baun
Aleta Kornelia Baun (urodzona 16 marca 1966 w Lelobatan) to indonezyjska aktywistka ekologiczna. W 2013 roku została laureatką Nagrody Goldmanów za organizowanie pokojowych protestów przeciwko wydobyciu marmuru, mających na celu ochronę świętego lasu na górze Mutis na wyspie Timor.
Życiorys
Aleta przyszła na świat 16 marca 1966 roku w Lelobatan, na obszarze Mollo. Pochodzi z ubogiej rodziny rolniczej jako szósta z ośmiorga dzieci. W młodości straciła matkę, co spowodowało, że była wychowywana przez inne kobiety oraz starszych członków społeczności. Jej ojciec był tradycyjnym przywódcą regionu Mollo, znanym jako Amaf, odpowiedzialnym za prawo zwyczajowe, ziemię oraz ochronę zasobów naturalnych.
Podobnie jak inne dzieci w regionie, Aleta pomagała na farmie po lekcjach, zajmując się wypasem zwierząt.
W 1987 roku ukończyła liceum w Soe i rozpoczęła pracę w szkole, gdzie zarabiała 25 rupii miesięcznie.
Gdy poznała pastora Johna Cambella Nelsona, wykładowcę na Universitas Kristen Artha Wacana, zaczęła pracować u niego jako pokojówka. Dzięki jego wskazówkom zaczęła uczyć się o aktywizmie oraz obronie zasobów naturalnych. W 1992 roku dołączyła do Sanggar Suara Perempuan, organizacji pozarządowej o profilu feministycznym.
Aleta zyskała przydomek „Mama Aleta”, jednak nie pamięta, kiedy dokładnie zaczęto się do niej tak zwracać. Przydomek ten mógł się przyjąć, ponieważ od najmłodszych lat często gromadziła ludzi do pracy oraz zabawy.
Protesty przeciwko wydobyciu marmuru
W 1995 roku w wiosce miało miejsce oficjalne otwarcie pierwszej kopalni marmuru, która wzbudziła kontrowersje wśród lokalnej społeczności, ponieważ znajdowała się w miejscu zwanym Fatunausus, uważanym za święte. Decyzja ta podzieliła lud Mollo na zwolenników i przeciwników otwarcia kopalni.
Aleta od samego początku była przeciwna powstaniu kopalni. Według jej relacji, wraz z kilkoma innymi kobietami chodziła od domu do domu oraz od wioski do wioski, namawiając mieszkańców do sprzeciwu wobec tego przedsięwzięcia. Z czasem liczba protestujących wzrosła do kilkuset, a Aleta organizowała pokojowe demonstracje przeciwko firmom górniczym. Choć społeczność Mollo wskazywała na tradycje i ochronę świętych miejsc jako główny argument, Aleta Baun podkreślała, że chodzi także o ochronę lasu z powodów ekologicznych. Wskazywała na hałas oraz brak dostępu do czystej wody, co mogłoby negatywnie wpłynąć na działalność rolniczą i hodowlaną.
W miarę upływu lat do protestu dołączały nowe osoby, angażując ostatecznie kilkuset lokalnych mieszkańców sprzeciwiających się kopalniom. Na czoło tej walki stanęła Aleta Baun, która w 2004 roku w noc Bożego Narodzenia została Amaf – była pierwszą kobietą w tej roli od dłuższego czasu i drugą kobietą w historii.
W 2006 roku otwarto kolejną kopalnię marmuru w Fatumnasi, wiosce oddalonej o 30 minut spacerem od góry Mutis. Tam doszło do okupacji, w ramach której 150 kobiet przez rok siedziało na marmurowych skałach, blokując miejsce wydobycia. W tym okresie tkały tradycyjne tkaniny. Aleta Baun przyznała, że chociaż mężczyźni wspierali ich działania, obawiano się, by nie angażowali się bezpośrednio, aby uniknąć ewentualnych starć z firmami górniczymi. Z uwagi na tradycyjny podział ról, to kobiety zajmowały się domem, zdobywaniem żywności oraz pozyskiwaniem naturalnych barwników i substancji leczniczych z roślin rosnących na górze Mutis. W czasie protestów mężczyźni przejęli te obowiązki, gotując, sprzątając i opiekując się dziećmi.
Po kilku latach intensywnych działań, w 2010 roku firmy górnicze ostatecznie wstrzymały wszystkie operacje we wszystkich czterech lokalizacjach na terytoriach Mollo.
Życie prywatne
Aleta ma syna i dwie córki. Rozstała się z mężem, wskazując na brak jego wsparcia dla jej protestów ekologicznych jako powód tego kroku.
Nagrody
- Nagroda Goldmanów (2013)
- Penghargaan Yap Thiam Hien (2016)
