Alessandro Tassoni (urodzony 28 września 1565 w Modenie, zmarły 25 kwietnia 1635 tamże) był włoskim prozaikiem oraz poetą.
Przyszedł na świat w rodzinie hrabiego Bernardina Tassoniego oraz jego małżonki Sigismondi Pellicciari, arystokratów z Modeny. Stracił ojca, gdy miał zaledwie dziesięć miesięcy, a dwa lata później zmarła jego matka. Opiekę nad słabym zdrowotnie chłopcem przejął dziadek, Giovanni Pellicciari, a po jego śmierci wujek Marc’Antonio. Tassoni rozpoczął studia prawnicze w Modenie, a następnie kontynuował naukę na uniwersytetach w Bolonii i Pizie, by ostatecznie zakończyć edukację na uczelni w Ferrarze. Po kilku latach spędzonych w towarzystwie młodych awanturników, w 1595 roku musiał opuścić Nonantolę z powodu popełnionych przestępstw.
Od 1597 roku był sekretarzem kardynała Ascania Colonny, towarzysząc mu w Rzymie, a w latach 1600-1603 w Hiszpanii. Następnie osiedlił się w Turynie, na dworze księcia Sabaudii Karola Emanuela I. Później pracował dla kardynała Ludovisiego oraz, aż do swojej śmierci, dla księcia Franciszka I d’Este.
Tassoni był jednym z twórców, którzy zdecydowanie sprzeciwiali się wszelkim wpływom antyku w literaturze włoskiej. Uważał, że czasy nowożytne w każdej dziedzinie przewyższają starożytność, a twórczość włoska osiągnęła taki poziom artyzmu, że nie można jej porównywać ani z dziełami przeszłości, ani z współczesnymi osiągnięciami europejskimi. W jego ocenie, poematy Ariosta i Tassa były bardziej wartościowe niż eposy Homera, którym zarzucał liczne błędy kompozycyjne. Jako surowy krytyk i zagorzały polemista poruszał w swoich Pensieri diversi różnorodne tematy dotyczące polityki, literatury, etyki, teologii i fizyki. Jego komentarze do dzieł Petrarki oraz zawarte w Filippiche wypowiedzi wymierzone przeciwko hiszpańskiemu najeźdźcy były wysoko cenione. Poza tym pozostawił nieukończony epicki poemat L’Oceano, który chwalił odkrycie Ameryki i był wzorowany na Luzjadach Camõesa.
Uznawane za arcydzieło Tassoniego, napisane w oktawie, jest heroikomiczne dzieło w dwunastu księgach Wiadro porwane, które humorystycznie opisuje konflikt między Modeńczykami a Bolończykami spowodowany kradzieżą drewnianego wiadra z miejskiej studni podczas najazdu w 1325 roku. Wyraźny kontrast między błahym powodem kłótni a realistycznie przedstawionymi konsekwencjami nadaje utworowi groteskowy charakter. Tassoni, ukazując w satyryczny sposób różne problemy ówczesnej włoskiej rzeczywistości, przedstawił również obrazki z życia mieszczan, plebsu i arystokracji. Dodatkowo, parodiując starogrecką tradycję, wprowadził do utworu grupę antycznych bogów komentujących przebieg wojny. Język utworu jest pełen kontrastów, z fragmentami zarówno wyszukanymi i podniosłymi, jak i potocznymi oraz zawierającymi wulgaryzmy. Poemat Tassoniego zaczął być rozpowszechniany już w 1614 roku, a jego wydanie zatwierdzone przez cenzurę kościelną miało miejsce w 1630 roku.
Główne dzieła
- Considerazioni sopra le rime del Petrarca, 1611 (Rozważania nad wierszami Petrarki)
- Pensieri diversi, 1612 (Myśli rozmaite)
- Filippiche, 1614-1625 (Filipiki)
- Risposta al Soccino, 1617 (Odpowiedź Socynowi)
- Paragone degli ingegni antichi e moderni, 1620 (Porównanie geniuszów antycznych i współczesnych)
- Oceano, 1620 (Ocean)
- Manifesto intorno le relazioni passate tra esso ed i principi di Savoia, 1622 (Manifest o związkach między samym sobą a książętami sabaudzkimi)
- Wiadro porwane, 1630 (La secchia rapita; pierwszą księgę poematu przełożył Ignacy Krasicki, przekład Józefa Brykczyńskiego opublikowano w roku 1818)
Przypisy
