Alessandro Peretti de Montalto, właściwie Alessandro Damasceni (urodzony 5 listopada 1571 roku w Montalto delle Marche, zmarł 2 czerwca 1623 roku w Rzymie) – był włoskim kardynałem. Był synem Fabio Damasceni oraz Marii Felice Mignucci Peretti, siostrzenicy kardynała Felice Peretti de Montalto, który 24 kwietnia 1585 roku objął urząd papieża Sykstusa V. Kilka lat wcześniej nadał on swoje nazwisko jej dzieciom, w tym Alessandro.
Życiorys
Alessandro, mając zaledwie 14 lat, został mianowany kardynałem diakonem przez Sykstusa V na konsystorzu 13 maja 1585 roku, a Republika Wenecka nadała mu tytuł szlachecki. Od tej chwili był znany jako „Kardynał Montalto”. Część starszych kardynałów sprzeciwiała się jego nominacji, twierdząc, że jest zbyt młody. Jednak Alessandro okazał się osobą utalentowaną, spełniając oczekiwania papieża i szybko stając się jego głównym współpracownikiem. Od 28 grudnia 1585 roku aż do śmierci Sykstusa V (27 sierpnia 1590) pełnił rolę generalnego superintendenta Stolicy Apostolskiej, co czyniło go faktycznym władcą Państwa Kościelnego oraz szefem papieskiej dyplomacji. Z uwagi na swój młody wiek do 1587 roku wspierali go w obowiązkach starsi kardynałowie (Rusticucci, Bonelli i Azzolini). Pełnił także funkcję gubernatora Fermo (1586) oraz Città della Pieve (1589). Od marca 1589 roku aż do swojej śmierci kierował pracami Kancelarii Apostolskiej. W latach 1587–1591 był na czele legacji bolońskiej. Był także kardynałem protektorem benedyktynów z Kongregacji Kasyneńskiej (od 1589) oraz zakonu kapucynów (od 1615).
Po śmierci Sykstusa V brał udział w czterech kolejnych konklawe w latach 1590-1592, jako lider kardynałów mianowanych przez Sykstusa V (tzw. sykstyńczyków). W styczniu 1592 roku wybrany papież Klemens VIII okazał mu przychylność, ponownie powierzając mu legację bolońską (której przewodził do 1605 roku), a w 1596 roku powołując do Kolegium Kardynalskiego swojego krewnego Andreę Baroniego Peretti. Na początku pontyfikatu Klemensa VIII Alessandro Peretti był jednym z jego głównych doradców, razem z kardynałami Salviatim i Pierbenedettim przewodząc Świętej Konsulty. Później jednak został odsunięty na dalszy plan przez papieskiego bratanka Pietro Aldobrandiniego. Na dwóch konklawe w 1605 roku Alessandro był jednym z liderów frakcji opozycyjnej wobec Aldobrandiniego. Pontyfikat Pawła V (1605–1621) z rodu Borghese przyniósł dalszą marginalizację kardynała Montalto, chociaż przez cały ten czas zachował on niezwykle dochodowe, dożywotnie stanowisko wicekanclerza Kościoła. W 1620 roku przyjął święcenia kapłańskie i został konsekrowany na biskupa Albano. Uczestniczył w konklawe w 1621 roku, przewodząc niewielkiej już frakcji swoich zwolenników, lecz nie odegrał większej roli w jego trakcie.
Alessandro Peretti był, podobnie jak wielu kardynałów w tym okresie, mecenasem sztuki. Po 1587 roku sfinansował zakończenie budowy Villa Lante w Viterbo, znanej z bogatych ogrodów oraz fresków. W latach 1608–1621 z własnych funduszy pokrył koszty przebudowy kościoła S. Andrea della Valle w Rzymie, zrealizowanej przez Carlo Madernę. Na jego dworze, który w 1612 roku liczył około 170 dworzan, przebywało wielu artystów i pisarzy. Słynął również z działalności charytatywnej, a jego przedwczesna śmierć była opłakiwana przez rzymską biedotę. Hojność kardynała dla artystów i ubogich spowodowała, że jego majątek po śmierci obciążony był znacznymi długami, co stało się początkiem finansowych problemów rodu Peretti oraz jego spadkobierców.
Kardynał protektor Polski
Król Zygmunt III Waza w liście z 19 września 1589 roku mianował kardynała Montalto kardynałem protektorem Polski wobec Stolicy Apostolskiej. Funkcję tę sprawował aż do swojej śmierci.
Bibliografia
The Cardinals of the Holy Roman Church
