Alessandro Malaspina
Alessandro Malaspina (znany również jako Alexandro i Alejandro) urodził się 5 listopada 1754 roku, a zmarł 9 kwietnia 1810 roku. Był włoskim szlachcicem, który przez większość swojego życia służył jako oficer w hiszpańskiej marynarce wojennej. Jako członek Hiszpańskiej Komisji Królewskiej brał udział w wyprawie dookoła świata w latach 1786–1788, a następnie w latach 1789–1794 prowadził ekspedycję naukową na Oceanie Spokojnym, mającą na celu odkrycie nowych lądów oraz mapowanie zachodnich wybrzeży obu Ameryk, od przylądka Horn po zatokę Alaska, a także obszar od wyspy Guam i Filipiny po Nową Zelandię i wyspy Tonga.
Wczesne życie
Alessandro Malaspina przyszedł na świat w Mulazzo, w małym księstwie, które wówczas stanowiło część Wielkiego Księstwa Toskanii, rządzonego przez jego rodziców – markiza Carla Morello i Caterinę Meli Lupi di Soragna. W latach 1765–1773 studiował w Collegio Clementino w Rzymie. W 1773 roku wstąpił do Zakon Maltański, gdzie spędził rok, ucząc się podstaw żeglugi.
Służba królewska
W 1774 roku dołączył do Hiszpańskiej Marynarki Królewskiej, gdzie uzyskał tytuł guardiamarina. W latach 1774–1786 brał udział w licznych bitwach morskich, szybko awansując w stopniach. W styczniu 1775 roku, na pokładzie fregaty Santa Teresa, brał udział w ekspedycji ratunkowej w Melilli, obleganej przez Marokańczyków. Po tej akcji został awansowany na chorążego fregaty. W lipcu 1775 roku uczestniczył w oblężeniu Algieru, a rok później uzyskał stopień chorążego.
Między 1777 a 1779 rokiem, na fregacie Astrea, Malaspina odbył podróż na Filipiny i z powrotem, dwukrotnie opływając Przylądek Dobrej Nadziei, co przyniosło mu awans na porucznika. W styczniu 1780 roku wziął udział w bitwie pod Cape Santa Maria, a wkrótce potem znów został awansowany do stopnia porucznika. Dwa lata później brał udział w oblężeniu Gibraltaru, a w grudniu tego samego roku, na pokładzie San Justo, walczył w Cape Espartel, co zaowocowało awansem na kapitana.
W 1782 roku Malaspina został oskarżony przez hiszpańską inkwizycję o herezję, jednak nie został zatrzymany. Od marca 1783 do lipca 1784, jako drugi kapitan, uczestniczył na fregacie Asunción w drugim rejsie na Filipiny, płynąc tą samą trasą co wcześniej. W 1785 roku został mianowany porucznikiem w Kompanii Handlowej Guardiamarinas Kadyks. Od września 1786 do maja 1788 Malaspina zajmował się handlem w ramach Królewskiej Kampanii Filipińskiej, po raz pierwszy odbywając podróż na Filipiny tradycyjną trasą, a powracając przez przylądek Horn.
Ekspedycja w latach 1789–1794
W wrześniu 1788 roku Malaspina nawiązał współpracę z José de Bustamante y Guerra w celu zorganizowania wyprawy naukowo-politycznej, mającej na celu odwiedzenie niemal wszystkich hiszpańskich posiadłości w Ameryce i Azji. Król Hiszpanii, Karol III, zatwierdził plan wyprawy.
W ramach przygotowań zbudowano dwa nowe statki – korwety, które otrzymały nazwy Descubierta i Atrevida, na cześć wypraw Jamesa Cooka. Statki, o wyporności 306 ton i długości 36 metrów, zostały zwodowane 8 kwietnia 1789 roku. Ekspedycja wyruszyła z Kadyksu 30 lipca 1789 roku. W 1790 roku dołączył czeski geograf Thaddäus Haenke, który przeszedł przez Amerykę Południową z Montevideo do Santiago, gdzie dołączył do Malaspiny. W trakcie wyprawy towarzyszyło mu wielu naukowców, którzy zebrali więcej danych niż podczas wyprawy Cooka, jednak z powodu politycznych zawirowań w Hiszpanii, Alessandro Malaspina został osadzony w więzieniu, a jego relacje i materiały z ekspedycji zostały skonfiskowane i nie opublikowane aż do końca XX wieku.
Trasa wyprawy
Ekspedycja rozpoczęła swoją podróż od Montevideo i Buenos Aires, gdzie monitorowano sytuację polityczną w Wicekrólestwie Rio de la Plata. Następnie opłynęła przylądek Horn i zatrzymała się w Talcahuano, w porcie Concepción w dzisiejszym Chile, a także ponownie w Valparaíso (porcie miasta Santiago). Kolejnym celem był archipelag Juan Fernández, gdzie pragnęli wyjaśnić sprzeczne informacje dotyczące jego lokalizacji. Potem ekspedycja płynęła na północ, kartując wybrzeża Ameryki, aż dotarła do Acapulco w Meksyku. Tam część oficerów została wysłana w celu zbadania sytuacji politycznej w Wicekrólestwie Nowej Hiszpanii. Z Meksyku Malaspina planował udać się na Hawaje i Kamczatkę, lecz ostatecznie skierował się bezpośrednio do portu na Alasce, gdzie badał zachodnie wybrzeże aż do Prince William Sound w zatoce Alaska.
W zatoce Yakutat członkowie wyprawy nawiązali kontakt z północnoamerykańskim plemieniem Tlingit. Hiszpańscy naukowcy przeprowadzili badania etnograficzne, zbierając wiele informacji na temat tego plemienia, jego obyczajów, języka, gospodarki, zwyczajów wojennych i obrzędów pogrzebowych. Obecni na wyprawie artyści wykonali portrety członków plemienia i uwiecznili sceny z ich codziennego życia. Lodowiec znajdujący się nad zatoką Yakutat, Icy, u podnóża Góry Świętego Eliasza, został nazwany imieniem dowódcy wyprawy, Malaspina. Botanik Luis Nee, będący członkiem wyprawy, zebrał i opisał wiele nowych gatunków roślin i zwierząt.
Kolejnym przystankiem była hiszpańska przystań i fort Świętego Michała na wyspie w fiordzie Nootka, u wybrzeży wyspy Vancouver, gdzie Malaspina próbował poprawić relacje między hiszpańskimi władzami a miejscową ludnością Nuu-chah-nulth.
W 1792 roku ekspedycja powróciła do Meksyku, gdzie przeprowadzono dokładniejsze badania Cieśniny Juana de Fuca oraz Strait of Georgia. W tym samym roku wyprawa wyruszyła z Meksyku na Ocean Spokojny w kierunku Azji. Pierwszym przystankiem były wyspy Guam, a następnie Filipiny, gdzie badacze spędzili kilka miesięcy, głównie w Manili. W tym czasie Malaspina wysłał Bustamante do Makau w Chinach. Po powrocie wyruszyli w stronę Nowej Zelandii, gdzie przeprowadzono mapowanie wybrzeży oraz pomiary głębokości. Następnie zawinęli do zatoki Port Jackson w Australii, gdzie obecnie znajduje się Sydney.
Powrót wyprawy miał miejsce wschodnią częścią Oceanu Spokojnego; po drodze ekspedycja zatrzymała się na miesiąc na wyspie Vavaʻu, w archipelagu Tonga. Z tamtego miejsca odpłynęli do Callao (Peru), a następnie do Talcahuanco (Chile), gdzie przeprowadzili badania fiordów południowego wybrzeża Chile. Następnie okrążyli przylądek Horn i skierowali się w stronę Montevideo. Po drodze zbadali Falklandy oraz wybrzeża Patagonii.
Z Montevideo ekspedycja Malaspina popłynęła przez Ocean Atlantycki do Hiszpanii, docierając do portu w Kadyksie 21 września 1794 roku. W sumie wyprawa spędziła na morzu 62 miesiące.
Aresztowanie i zesłanie polityczne
W grudniu 1794 roku Malaspina spotkał się z królem Karolem IV oraz premierem Manuelem de Godoy. Rok później otrzymał awans na brygadiera floty. Po zakończeniu wyprawy, Malaspina postulował przyznanie koloniom niepodległości oraz zawiązanie konfederacji państw zajmujących się międzynarodowym handlem. Pomysł ten, głównie z powodu wybuchu rewolucji francuskiej, spotkał się z opozycją ze strony dworu królewskiego, co zaowocowało oskarżeniem Malaspiny o spisek przeciw państwu. 23 listopada został aresztowany. 20 kwietnia 1796 roku pozbawiono go rangi i osadzono w twierdzy San Antón w A Coruña (Galicja). Przebywał w więzieniu od 1796 do 1802 roku. W trakcie swojego odosobnienia napisał wiele esejów dotyczących estetyki, ekonomii oraz krytyki literackiej. Jego relacje z wyprawy pozostały w archiwach królewskich, gdzie z czasem znaczna ich część zaginęła lub trafiła do prywatnych kolekcji, w tym do kolekcji Aleksandra von Humboldta.
Pod koniec 1802 roku został uwolniony, ale musiał opuścić Hiszpanię. Udał się do rodzinnego Mulazzo przez port w Genui, gdzie osiedlił się w pobliskiej Pontremoli.
Życie we Włoszech
W Pontremoli Alessandro Malaspina skupił się na lokalnej polityce. W grudniu 1803 roku zorganizował kwarantannę między Republiką Włoską a Królestwem Etrurii związaną z wybuchem żółtej febry w Livorno. W 1805 roku otrzymał tytuł radcy Rady Stanu Królestwa Włoch z rąk królowej Etrurii. Wkrótce potem przyjęto go do Towarzystwa Columban we Florencji.
W 1807 roku zachorował na nieuleczalną chorobę, na którą zmarł w Pontremoli 9 kwietnia 1810 roku.
Upamiętnienie
Jego imię noszą:
- Lodowiec Malaspina, znajdujący się nad zatoką Yakutat Icy u podnóża Góry Świętego Eliasza.
- Cieśnina Malaspina (Malaspina Strait) w Zatoce Georgia w kanadyjskiej prowincji Kolumbia Brytyjska.
- Park w prowincji Kolumbii Brytyjskiej (Malaspina Provincial Park).
- Okręt podwodny „Alessandro Malaspina”.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Biography by Dario Mandfredi. [dostęp 2008-09-24].
Biography at the Dictionary of Canadian Biography Online. [dostęp 2008-09-24].
