Aleksander Farnese, znany również jako Alessandro Farnese (ur. 5 października 1520 w Valentano, zm. 2 marca 1589 w Rzymie), był kardynałem protektorem Królestwa Polskiego przy Stolicy Apostolskiej.
Życie i działalność
Był najstarszym synem Pierluigiego Farnese, księcia Parmy, oraz wnukiem papieża Pawła III, dzieląc imię z dziadkiem. Jego braćmi byli Ottavio, Orazio oraz Ranuccio Farnese. Studiował prawo oraz teologię w Bolonii pod okiem Filippo Manzolego. W wieku 14 lat został mianowany kardynałem, zaledwie kilka dni po wyborze dziadka na papieża; w 1535 objął stanowisko wicekanclerza Kurii. Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych wielokrotnie wysyłany był na misje dyplomatyczne na dwory francuski i habsburski. Brał również udział w przygotowaniach do soboru trydenckiego. Po śmierci kardynała Antoniego Pucciego w 1544 roku, który pełnił funkcję protektora Królestwa Polskiego w Rzymie, Zygmunt I Stary zaproponował Farnesego na to stanowisko, co zostało szybko zaakceptowane przez Pawła III. Farnese sprawował tę rolę aż do swojej śmierci, reprezentując polskie interesy przy Kurii Papieskiej. Utrzymywał liczne kontakty z Polakami, takimi jak Stanisław Orzechowski, Marcin Kromer, Stanisław Hozjusz oraz Stanisław Reszka. Włożył wiele wysiłku w promowanie działalności kontrreformacyjnej w Polsce oraz w rozwój zakonu jezuitów, a także przyczynił się do ustanowienia stałej nuncjatury apostolskiej w Polsce.
Na początku lat pięćdziesiątych, po odsunięciu od wpływów, Farnese rzadko przebywał w Rzymie, jednak wkrótce jego pozycja znacznie się wzmocniła. Od następnej dekady jego kandydatura na papieża była regularnie zgłaszana podczas kolejnych konklawe, choć bezskutecznie. W 1580 roku został dziekanem Kolegium Kardynalskiego (biskupem Ostii i Velletri).
Jako osoba dysponująca znacznym majątkiem, Aleksander Farnese był również znanym kolekcjonerem oraz mecenasem sztuki – to on sprowadził do Rzymu Tycjana w latach czterdziestych, zlecając mu wykonanie serii obrazów, w tym portretów członków rodziny oraz Danae. Wśród artystów, którzy pracowali dla Farnesego, byli również Giorgio Vasari oraz Vignola, który na zlecenie kardynała zaprojektował wspaniałą rezydencję w Capraroli, położoną na północ od Rzymu. Vignola przygotował również projekt kościoła Il Gesu, który Farnese ufundował dla nowo powstałego zakonu jezuitów i w którym został pochowany.
Pełnione funkcje
Zobacz też
- Farnese (ród)
- Villa Farnesina
Bibliografia
Farnese, iuniore, Alessandro. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-05-16]. (ang.).
