Aleksy Zin

Aleksy Zin (10 grudnia 1917 – 23 września 1991) był polskim technologiem drewna, menedżerem branży drzewnej, autorem publikacji prasowych, a także aktywnym działaczem społecznym, sportowym oraz mecenasem kultury.

Młodość i małżeństwo

Urodził się w Chirówce, która obecnie znajduje się na Ukrainie. Jego ojciec, Piotr, był robotnikiem kolejowym ewakuowanym z Sobiboru w głąb Rosji w 1915 roku, natomiast matka, Paraskiewa z Lewczuków, zajmowała się domem. W 1921 roku, wspólnie z rodzicami, przeniósł się do Hajnówki w poszukiwaniu pracy. Ukończył szkołę powszechną oraz Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego w Hajnówce. W 1937 roku wziął ślub z Janiną Gołąb, pochodzącą z Łukowa. W 1939 roku został powołany do 1 Dywizji Przeciwartyleryjskiej w Toruniu, brał udział w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niewoli niemieckiej, jednak zdołał uciec i w październiku 1939 roku wrócił do Hajnówki.

Praca zawodowa

Swoją karierę zawodową rozpoczął w 1935 roku w hajnowskim Tartaku Państwowym. W czasie okupacji pracował w księgowości tego zakładu, a po wojnie wziął udział w jego odbudowie, obejmując stanowisko księgowego. Następnie pracował w Lasach Państwowych oraz w Państwowej Centrali Drzewnej „Paged” w Hajnówce. W 1955 roku powrócił do tartaku, który przekształcił się w Zakłady Drzewne Przemysłu Leśnego. W 1956 roku zdał egzamin na inżyniera technologii drewna w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W zakładach drzewnych zajmował różne stanowiska, w tym kontrolera technicznego, szefa wydziału wyrobów z drewna, zastępcę dyrektora ds. ekonomicznych oraz dyrektora naczelnego w latach 1969–1981. Uczestniczył w modernizacji i rozbudowie zakładów, przekształcając je w wielooddziałowe przedsiębiorstwo, które obejmowało różnorodne sekcje produkcyjne. W latach sześćdziesiątych opublikował serię artykułów w miesięczniku „Przemysł Drzewny” dotyczących przerobu drewna egzotycznego na okleiny i produkcji mozaiki podłogowej. W 1961 roku uzyskał uprawnienia rzeczoznawcy oklein i drzew tropikalnych. W latach 1963-1971 odbywał liczne podróże do Turcji, Kolumbii i USA w celu kontroli jakości drewna egzotycznego. Przewodził wspólnym działaniom inżynierów oraz lokalnych władz, co umożliwiło zakończenie budowy wydziału płyt wiórowych i zakładu mebli. Dzięki nowoczesnym metodom produkcji hajnowskie zakłady drzewne stały się ważnym ośrodkiem badań Wydziału Technologii Drewna SGGW w Warszawie. W 1981 roku przeszedł na emeryturę.

Działalność społeczna i polityczna

Zin był aktywnym członkiem powiatowej i wojewódzkiej rady narodowej, Froncie Jedności Narodu oraz spółdzielczości. Przewodniczył społecznemu komitetowi budowy miejskiego szpitala, liceum ogólnokształcącego oraz technikum drzewnego w Hajnówce. Uczestniczył w odnowie życia politycznego w Polsce po 1956 roku, pełniąc funkcję przewodniczącego rady robotniczej i będąc członkiem pierwszej delegacji z Polski do Jugosławii, gdzie zapoznawał się z działalnością rad robotniczych. Inspirując się tym doświadczeniem, zainicjował produkcję uboczną, która przyniosła zyski, umożliwiając wypłatę premii rocznej dla załogi. Zyski z tej produkcji pozwoliły na sfinansowanie budowy czterech bloków mieszkalnych oraz zakładowego ambulatorium. W 1957 roku był kandydatem na posła na Sejm. Przez trzy kadencje, do 1967 roku, zasiadał w plenum Zarządu Głównego Związków Zawodowych Przemysłu Leśnego i Drzewnego. Pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Przyjaciół Hajnówki w latach 1977-80 i był jego honorowym prezesem w latach 1980-91. Na emeryturze podejmował liczne inicjatywy, takie jak uruchomienie komunikacji miejskiej, budowa kortów tenisowych oraz nowego szpitala w Hajnówce.

Aktywność sportowa i kulturalna

Aleksy Zin brał udział w ligowych rozgrywkach piłki nożnej jako bramkarz oraz w lidze tenisa stołowego jako zawodnik i sędzia. Przez dziesięć lat, do 1956 roku, działał w zakładowym teatrze amatorskim jako aktor, scenograf i reżyser. Organizował wydarzenia promujące zakłady drzewne, Hajnówkę oraz Puszczę Białowieską, w tym cykl corocznych plenerów rzeźby w drewnie z międzynarodową obsadą. Uczestniczył w licznych audycjach radiowych i telewizyjnych oraz był autorem wielu publikacji prasowych. W latach siedemdziesiątych XX wieku stał się symbolem otwarcia lokalnej społeczności na świat, co zaowocowało sukcesami mieszkańców Hajnówki w „Konkursie Miast” oraz „Mistrzu Gospodarności”. W uznaniu jego zasług, jedna z ulic w Hajnówce została pośmiertnie nazwana jego imieniem.

Publicystyka prasowa

Przemysł Drzewny

• nr 7/1960 „Produkcja posadzki mozaikowej w HZPD”
• nr 12/1960 „Jeszcze o posadzce mozaikowej”
• nr 7/1961 „O produkcji oklein orzechowych”
• nr 4/1964 „Produkcja oklein pasiastych na płyty 'Okal'”
• nr 5/1965 „Czynniki decydujące o wykorzystaniu drewna okleinowego”
• nr 5/1966 „Półpromieniowe pozyskanie oklein dębowych”
• nr 10/1974 „O bardziej nowoczesny przerób drewna dębowego”
• nr 9/1976 „O wyższą jakość pracy w HZPD”
• nr 6/1981 „Powrót do źródeł – rady robotnicze”
• nr 11/1981 „Odpowiedź p. Zdzisławowi Langnerowi z Lęborka”

Technik Drzewnictwa

• nr 4/1958 „Mygłowanie surowca zabezpiecza jakość tarcicy”
• nr 6/1958 „Karty pracy źródłem wydajności pracy”
• nr 5/1959 „Postępowe metody produkcji klepek dębowych”
• nr 7/1959 „Rola technika w produkcji tartacznej”
• nr 9/1959 „Kierunki modernizacji wyrobów fryzarskich”
• nr 3/1960 „Wykorzystanie drzewnych surowców odpadowych”

Sylwan

• nr 6/1978 „Zagadnienie przerobu czarnej dębiny ze znaleziska paleologicznego”

Przegląd techniczny

• nr 14/1981 „Co może rada robotnicza”

Głos Drzewiarza

• w latach 1955–1956 6 artykułów z zakresu technologii i organizacji pracy

Gazeta Hajnowska

• nr 3/1954 „O czym mówił Józef Szymczak”
• nr 4/1954 „Przodujący w pracy – pierwsi w skupie zboża”

Głos Hajnówki

• nr 6/1983 „Jeszcze raz o ściekach Fabryki Chemicznej”
• nr 7/1983 „Robotnicze tradycje Czerwonej Hajnówki”
• nr 8/1983 „Narodziny układu komunikacyjnego”
• nr 16/1984 i 17/1984 „Mamy własny folder”
• nr 19/1984 i 20/1984 „Jak widzę Hajnówkę roku 2000-go”

Głos Pracy

• nr 291/1959 „Z sali obrad i kuluarów”
• nr 299/1969 „Trzeba wybrać to, co w praktyce najlepsze”

Polityka

• nr 43/1971 „Czy rady zakładowe muszą być na etacie?”
• nr 45/1971 „Inne rozwiązanie”

Gazeta Białostocka

• nr 307/1973 „Rezerwy z wyższych półek”

Gazeta Współczesna

• nr 282/1978 „Raport z przemysłu drzewnego”
• nr 37/1979 „Wyzwanie wzmożonego obowiązku”
• nr 271/1979 „Każdemu za wykonane zadanie”
• nr 54/1981 „Płace, koszty, ceny podstawą reformy”
• nr 97/1981 „Rady robotnicze”
• nr 6/1982 „Cele, środki, drogi”
• nr 25/1982 „Z działalności MOKON Hajnówka”
• nr 32/1982 „Recepta na solidny domek”
• nr 141/1982 „Porozumienie czy pojednanie”
• nr 216/1982 „Problem w butach”
• nr 70/1983 „Moim zdaniem”
• nr 85/1983 „Motywacja podstawą efektywności”

Wywiady prasowe

• Życie Partii nr 6/1955 „Nasza praca z komitetami Frontu Narodowego”
• Głos Pracy październik 1959 „Ludzie z Hajnówki myślą”
• Słowo Powszechne nr 95/1960 „Piękne parkiety z zakładów hajnowskich”
• Kamena nr 5/1966 „Inżynier z Hajnówki”
• WTK nr 8/1967 „Dwa życiorysy Hajnówki”
• Neues Deutschland 15/10/1967 (NRD) „Ein Besuch in Hajnówka”
• Timber Journal nr 7/1968 (Wlk. Brytania) „Ten days in Poland”
• Gazeta Białostocka nr 305/1969 „Nasi za granicą”
• Trybuna Ludu nr 58/1971 „Drzewiarze z Hajnówki”
• Kobieta i Życie nr 35/1973 „Ludzie z drewna”
• Radnik nr 162/1957 (Jugosławia) „Prijatelji iz Poljske”
• Drvodelač nr 10/1957 (Jugosławia) „Prijateljska posjeta”
• Dziennik Ludowy 3/5/1972 „Skarb puszczy”
• Gazeta Białostocka nr 275/1973 „Interview o… wywiadzie”
• Przyjaźń nr 8/1974 „Nie tylko Puszcza Kombi”
• Przemysł Drzewny nr 6/1974 „Rozwój produkcji mebli w kombinacie”
• Zwierciadło nr 25/1974 „Dżentelmen z konieczności”
• Literatura nr 23/1975 „Kto uchroni puszczę?”
• Trybuna Ludu nr 303/1977 „Bez powiatowego blasku”
• Gazeta Współczesna nr 241/1977 „Zaczęło się od teatru”
• Głos Pracy nr 107/1977 „Nagrody dla twórców kultury”
• Głos Pracy nr 292/1977 „Łączenie pracy z nauką”
• Kontrasty nr 4/1979 „Cały czas w ataku”
• Las Polski nr 3/1982 „Dzień Leśnika i Drzewiarza w Hajnówce”
• Odgłosy nr 12/1984 „Miasto zrodzone z lasu”

Audycje radiowe i telewizyjne

• 1972 rok – seria 12 audycji w programie III Polskiego Radia „Moje podróże zagraniczne w roli eksperta drzewnego”
• 1972 rok – gawęda w programie III Polskiego Radia „Cztery choinki”
• 1978 i 1980 rok – film dokumentalny Marka Walukiewicza „Na skraju puszczy, czyli rozmowy Aleksego Zina”
• 1974 rok – program II Polskiego Radia „Pamiętnik białostocki”
• 1978 rok – gawęda w programie III Polskiego Radia „Czarne dęby”

Odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Brązowy Krzyż Zasługi
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
• Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego”
• Odznaka „Zasłużony Białostocczyźnie”
• Medal „Za Zasługi dla Pożarnictwa”
• Medal „Za Zasługi dla Akademii Medycznej w Białymstoku”
• Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego”

Przypisy

Bibliografia

• Witold Tatarczyk – Dzieje Hajnówki do 1944 roku, Miejska Biblioteka Publiczna w Hajnówce, Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki, 2000, ISBN 83-905048-2-0.
• Witold Tatarczyk – Dzieje Hajnówki 1944-2000, Miejska Biblioteka Publiczna w Hajnówce, 2001, ISBN 83-905048-3-9.
• Ryszard Pater – Historia sportu hajnowskiego, Miejska Biblioteka Publiczna w Hajnówce, Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki, 2002, ISBN 83-905048-4-7.