Aleksy Wyznawca
Aleksy Wyznawca, znany jako Człowiek Boży, w języku rosyjskim cs. prepodobnyj Aleksiej, czełowiekiej Bożij (urodzony około 360 roku, zmarły w 411 roku) – jest świętym Kościoła katolickiego oraz prawosławnego. Był ascetą i bohaterem średniowiecznego utworu hagiograficznego, znanego jako Legenda o świętym Aleksym.
Życie
Urodził się w 361 roku w Rzymie w rodzinie pobożnych patrycjuszy rzymskich: Eufemiusza, który był senatorem, oraz Agleidy (Agle). Zgodnie z legendą, ojciec Aleksego od wczesnych lat swojego życia wspierał potrzebujących. Codziennie organizował w swoim domu trzy stoły: jeden dla sierot i wdów, drugi dla podróżnych, a trzeci dla ubogich. Rodzice długo czekali na narodziny dziecka, a po wielu modlitwach wreszcie się doczekali. Nowo narodzone dziecko nazwano Aleksym, co w języku greckim oznacza „obrońca”. Gdy osiągnął dorosłość, rodzice postanowili go ożenić, wybierając mu żonę z cesarskiej rodziny. Jednak tuż przed nocą poślubną Aleksy uciekł z domu. Wsiadł na statek i popłynął do Ziemi Świętej, a następnie udał się do Edessy.
Rodzice szukali syna, ale nie mogli go znaleźć. Tymczasem Aleksy przyjął życie żebraka. Żyjąc w pobliżu miejscowej świątyni, przestrzegał surowego postu i regularnie przystępował do sakramentu Eucharystii. Wszystko, co otrzymywał od innych, przekazywał potrzebującym, sam zaś żywił się jedynie chlebem i wodą.
Po siedemnastoletnim czasie Aleksy wsiadł na statek, który płynął do Tarsusu, miasta znanego z kultu św. Pawła. Jednak wysiadł w swoim rodzinnym mieście, gdzie jako nieznany żebrak spędził kolejne szesnaście lat u progu rodzinnego domu. Przeczuwając zbliżającą się śmierć, opisał swoją historię w liście i zmarł w 411 roku. Według legendy, Aleksy trzymał w ręce list, którego nikt nie mógł wziąć, nawet papież czy cesarz. Udało się to jedynie jego żonie.
Po jego śmierci z ciała świętego zaczęła emanować przyjemna woń oraz wonna mirra. Przez cały tydzień, osoby odwiedzające jego grób doświadczały uzdrowienia od chorób. Został pochowany w świątyni św. Bonifacego.
W 1216 roku odkryto, że ciało świętego Aleksego nie uległo rozkładowi. W miejscu jego pochówku wzniesiono świątynię.
Kult
W średniowieczu św. Aleksy był postacią niezwykle popularną w literaturze oraz sztuce scenicznej w Europie i północnej Afryce. Uważano go za patrona ubogich, żebraków i pielgrzymów. Poemat o nim jest jednym z najstarszych zabytków językowych we Francji. Wczesne wzmianki o nim można znaleźć także w tekstach niemieckich i polskich (np. „Legenda o św. Aleksym” z XV wieku). Na miejscu domniemanego domu Aleksy’ego w Awentynie, jeszcze w średniowieczu, zbudowano klasztor benedyktyński oraz bazylikę pod jego wezwaniem. Obecna bazylika św. Aleksego, pochodząca z XVII wieku, jest jednym z najpiękniejszych kościołów w Rzymie. W Polsce święty Aleksy cieszył się szczególnym kultem w Tumie pod Łęczycą oraz w Płocku.
Patronat
Jest patronem licznych zakonów, a także ubogich, pielgrzymów, wędrowców oraz żebraków. Wzywany jest w czasie trzęsień ziemi, suszy, złej pogody, a także w czasie epidemii i plag. Uznawany jest również za patrona rybaków. Wierni modlą się do niego, prosząc o pomoc w przezwyciężeniu grzechu dumy i wyniosłości. Zostały założone rodziny zakonne pod jego patronatem: bracia aleksjanie i siostry aleksjanki (XIV wiek) oraz Kongregacja Sióstr Najświętszego Serca Jezusa i Maryi (XIX wiek). Czczenie św. Aleksyego jest szczególnie popularne w bizantyjskim obszarze kulturowym oraz w Rosji.
Dzień obchodów
Kościół katolicki wspomina świętego 17 lipca, natomiast prawosławny 17/30 marca, czyli 30 marca według kalendarza gregoriańskiego.
Ikonografia
W ikonografii wschodniej postać św. Aleksego przedstawiana jest podobnie jak św. Jana Chrzciciela, z długimi, kasztanowymi włosami i krótką brodą. Ubrany jest w ciemnozieloną sutannę sięgającą za kolana, ma bose nogi, a ręce złożone na piersiach w kształcie krzyża. W niektórych przedstawieniach święty trzyma zwój z napisem: „Oto ten, który opuścił ojca i matkę, żonę, rodzinę i przyjaciół, wsie i majątki.”
W tradycji zachodniej święty ukazywany jest w ubiorze pustelnika lub pielgrzyma, czasami jako żebrak leżący pod schodami. Jego atrybuty to kartka papieru (księga, pergamin, zwój) trzymana w dłoni, nawiązująca do karty papieru, którą znaleziono po jego śmierci, na której ujawniono jego tożsamość i opisano życie, kij pielgrzymi symbolizujący jego długą wędrówkę, a schody oraz żebracy odnoszą się do wybranego przez niego stylu życia.
Zobacz też
- legenda o świętym Aleksym
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- święci prawosławni
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Aleksy człowiek Boży na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
Święty Aleksy, wyznawca na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 28.06.2010]
Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.)
