Aleksy Piotrowicz Romanow
Aleksy Piotrowicz Romanow, po rosyjsku Алексей Петрович; urodził się 18 lub 28 lutego 1690 roku w Moskwie, a zmarł 26 czerwca lub 7 lipca 1718 roku w Sankt Petersburgu. Był carewiczem, pierworodnym synem cara Piotra I Wielkiego oraz Eudoksji Łopuchiny, a także ojcem cesarza Rosji Piotra II Romanowa.
Życiorys
Aleksy Piotrowicz był jedynym powodem zainteresowania jego ojca matką. W wieku ośmiu lat Eudoksja została usunięta z pałacu i osadzona w klasztorze. Młody carewicz wychowywał się pod opieką siostry cara, Natalii. Różnił się znacznie od swojego ojca, a mimo starannego wykształcenia i znajomości kilku języków, nie dorównywał mu i nie spełniał jego oczekiwań. Na jego rozwój duży wpływ miał jeden z jego nauczycieli, protopop soboru Wierchospaskiego w Moskwie, Jakub Ignatiew, który namówił go do potajemnych spotkań z matką, co ściągnęło na niego gniew cara.
W 1709 roku Aleksy wyjechał za granicę, by poznać sztukę budowy fortyfikacji, podszkolić się w językach i zdobyć doświadczenie. 14 października lub 25 października 1711 roku w Torgau ożenił się z księżniczką Szarlotą Krystyną Brunszwik-Wolfenbüttel; małżeństwo to, zaaranżowane przez ojca, okazało się jednak nieudane. Wkrótce po ślubie, na polecenie cara, Aleksy powrócił do obowiązków wojskowych, zajmując się aprowizacją armii mającej zająć Pomorze, a następnie uczestniczył w kampanii fińskiej.
Aleksy Piotrowicz nie darzył żony szczególnym uczuciem (w przeciwieństwie do swojego ojca i macochy) i utrzymywał bliską relację z faworytą Eufrozyną. Mimo rzadkich spotkań, małżeństwo doczekało się dwojga dzieci: Natalii Aleksiejewny (1714–1728) oraz Piotra Aleksiejewicza (1715–1730), który później zasiadł na tronie jako Piotr II.
Po narodzinach drugiego dziecka Szarlota Krystyna zmarła, a carowi urodził się syn, nowy pretendent do korony. W tej sytuacji Aleksy postanowił dobrowolnie zrzec się praw do tronu, co ogłosił ojcu w liście w 1715 roku. Car postawił mu ultimatum: albo stanie się godnym następcą tronu, albo mnichem. Carewicz wybrał życie duchowne, jednak zanim mógł zostać osadzony w klasztorze, nadarzyła się okazja do ucieczki z kraju. W 1716 roku, gdy car przebywał w Kopenhadze, Aleksy, udając wizytę, uciekł do Austrii, licząc na pomoc swojego szwagra, cesarza Karola VI. Choć Karol nie chciał angażować się w wewnętrzne sprawy Romanowów, udzielił mu pewnego wsparcia, umieszczając go w twierdzy Ehrenberg w Tyrolu, a następnie w zamku Sant’Elmo w Neapolu. Cesarz szczerze współczuł Aleksemu i podejrzewał Piotra o zamiar zlikwidowania syna. Wyraził swoje obawy w tajnym liście do króla Wielkiej Brytanii Jerzego I, z którym się kontaktował w tej delikatnej sprawie.
Car Piotr postanowił jednak za wszelką cenę sprowadzić syna do Rosji, co zlecił Piotrowi Tołstojowi i agentom z „Tajnej Komisji” (rodzaj służby bezpieczeństwa i policji politycznej, powstałej z wcześniejszej formacji „Biuro Preobrażeńskie”). Szczegóły akcji i porwania nie są dokładnie znane, ale ostatecznie Aleksy pojawił się w Moskwie pod koniec stycznia 1718 roku. Piotr wcześniej postanowił wymusić na synu informacje o rzekomym spisku. Carewicz został postawiony przed specjalnie utworzoną Tajną Kancelarię Spraw Śledczych. 18 lutego 1718 roku podczas tortur wymuszone zostały na nim zeznania. Większość osób, które go wspierały, zostało poddanych okrutnym mękom, w tym nabijaniu na pal czy łamaniu na kole. Nawet matka Aleksego, przebywająca od lat w klasztorze, została porwana i publicznie sądzona za cudzołóstwo. Ostatecznie, pozbawiony praw do tronu, oddany pod sąd, został skazany na śmierć.
Zmarł w twierdzy Pietropawłowskiej 26 czerwca 1718 roku. Bezpośrednia przyczyna jego śmierci nie jest znana, mogła to być zarówno śmierć z wyczerpania na skutek tortur, jak i otrucie czy uduszenie. Według jednej z wersji, 19 czerwca, osłabiony i maltretowany carewicz otrzymał dwadzieścia pięć batów knutem, a 24 czerwca kolejne piętnaście, co dwa dni później doprowadziło do jego zgonu.
Aleksy Piotrowicz był odznaczony Orderem Orła Białego. W 1997 roku nakręcono film pt. Carewicz Aleksiej (Царевич Алексей) w reżyserii Witalija Mielnikowa, który opowiada o konflikcie Aleksego z jego ojcem.
Przypisy
Bibliografia
- Aleksiej Pietrowicz, [w: Russkij Biograficzeskij Słowar]
- Władysław A. Serczyk, Piotr I Wielki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, ISBN 83-04-04483-8.
