Aleksy Rodecki

Aleksy Rodecki, znany również jako „Aleksander Turobińczyk” (urodzony około 1540 roku w Turobinie, zmarł przed 16 marca 1606 roku w Rakowie) – był drukarzem braci polskich.

Życiorys

W młodości trafił do zakonu franciszkanów w Krakowie, gdzie Franciszek Lismanin skierował go do ewangelickiej szkoły w Pińczowie. W tym miejscu miał styczność z poglądami nauczyciela języka greckiego, Francuza Piotra Statoriusa-Stoińskiego. W 1567 roku uczestniczył w synodzie łańcuckim.

W 1574 roku założył swoją własną drukarnię w Krakowie. Pierwszym wydanym przez niego dziełem był katechizm braci polskich autorstwa Jerzego Szomana. Jego oficyna na początku działalności wspierała wszystkich pisarzy związanych z nurtem unitariańskim, pomimo pojawiających się różnic w poglądach. Z tego powodu jego drukarnia była często atakowana. Na przykład 24 marca 1578 roku, po agitacji Stanisława Hozjusza, studenci zniszczyli wiele urządzeń drukarskich oraz książek. Aby chronić siebie oraz swoją drukarnię, posługiwał się pseudonimami i fikcyjnymi adresami. Tak powstały używane przez niego nazwy, takie jak „Aleksander Turobińczyk” (Alexander Turobinius) oraz „Teofil Adamowic” (Theophilus Adamides).

W 1579 roku wydał zbiór dokumentów Defensio Francisci Davidis in negotio de non invocando Iesu Christi in precibus, co doprowadziło do jego aresztowania z powodu unitariańskiego charakteru nauk Ferenca Dávida. Ponownie został uwięziony w 1585 roku, a król Stefan Batory nakazał zamknięcie jego warsztatu oraz zabronił mu wykonywania zawodu drukarza. W obronie Rodeckiego wystąpił Stanisław Taszycki, który 12 września 1585 roku podczas rozprawy przed królem wygłosił mowę na rzecz wolności sumienia i praw szlacheckich, prosząc monarchę o uwolnienie więźnia oraz przywrócenie mu drukarni.

Oprócz książek religijnych, Rodecki publikował również dzieła świeckie, w tym prace historyczne, podręczniki oraz druki muzyczne. Jego drukarnia zyskała renomę dzięki staranności edytorskiej. Z powodu wydawania dzieł sprzecznych z doktryną braci polskich został wykluczony ze społeczności zborowej. Mimo to kontynuował działalność, przyjmując zlecenia, nawet od jezuitów. Od 1588 roku ponownie drukował publikacje małopolskich braci polskich, którzy potrzebowali wsparcia w zakresie wydawania swoich prac. Jego drukarnia w Krakowie zakończyła działalność w 1600 roku, jednak już od 1593 roku pojawiały się publikacje z Rakowa jako miejsce wydania. Przeniesienie drukarni do Rakowa było szczególnie motywowane powstaniem tamtejszej akademii. Swoją córkę Jadwigę wydał za Sebastiana Sternackiego, któremu 20 kwietnia 1600 roku przekazał drukarnię w Rakowie z powodu pogarszającego się wzroku. W ciągu dwóch lat Sternacki rozbudował i unowocześnił zakład, wprowadzając nowoczesne urządzenia do druku.