Aleksy I Wielki Komnen (1182–1222) – cesarz Trapezuntu w okresie 1204–1222.
Życiorys
Był on wnukiem cesarza Bizancjum Andronika I Komnena oraz synem jego syna Manuela i gruzińskiej księżniczki Rusudan, siostry królowej Tamary. Swoje dzieciństwo spędził w Gruzji. Miesiąc przed upadkiem Konstantynopola w 1204 roku, Aleksy z gruzińskimi wojskami swojej ciotki zajął Trapezunt, mając wtedy 22 lata.
Dynastia Komnenów cieszyła się dużą popularnością w rejonie Morza Czarnego, z którego pochodziła. W 1182 roku dziadek Andronika posiadał warownię w Oinaion, znajdującą się pomiędzy Trapezuntem a Synopą. Te trzy lokalizacje wsparły Aleksego, a podczas jego pobytu w okolicach Trapezuntu, jego brat Dawid, z pomocą gruzińskich oddziałów i lokalnych możnowładców, ogłosił się panem Pontu i Paflagonii. Zajął również zamek Kastamonou, który był niegdyś własnością Komnenów. Dawid wywalczył kontrolę nad zachodem i wschodem, w tym Herakleją Pontiką, na drodze do Konstantynopola.
Aleksy przyjął tytuł cesarza Romanów oraz tytuł Wielkiego Komnena (gr. Megas Komnenos). Ten nowy tytuł Trapezunckiej dynastii miał przetrwać przez 257 lat – jak zauważył Bessarion – co czyni go najdłużej panującym tytułem w historii Bizancjum.
Aleksy ożenił się z Teodorą Aksouchiną, pochodzącą z trapezunckiej arystokracji. Mieli razem dwóch synów oraz córkę:
- Jana I,
- Manuela I,
- Nieznaną z imienia córkę Aleksego I Wielkiego Komnena, która poślubiła cesarza Andronika I Gidosa.
Zmarł 1 lutego 1222 roku, po 18 latach rządów. Jego starszy syn Jan zrezygnował z tronu na rzecz swojego szwagra – Andronika I.
Bibliografia
Małgorzata Dąbrowska, Aleksy I Komnen, [w:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, pod redakcją naukową Oktawiusza Jurewicza, Warszawa 2002, s. 18–19.
