Aleksy Bień
Aleksy Bień (ur. 10 lipca 1894 w Nowej Wsi k. Olkusza, zm. 8 lipca 1977 w Sosnowcu) – działacz socjalistyczny, poseł na Sejm II RP (II i III kadencji) oraz na Sejm Ustawodawczy. W latach 1925–1928 pełnił funkcję prezydenta Sosnowca.
Życiorys
Urodził się w rodzinie małorolnego chłopa Jana i Karoliny. Po śmierci ojca w 1899 roku przeniósł się z rodziną do Sosnowca, gdzie po ukończeniu trzech klas szkoły początkowej rozpoczął w 1905 roku pracę jako goniec w fabryce „W. Fitzner i K. Gamper” w Sosnowcu. W tym czasie angażował się w kolportaż bibuły oraz uczestniczył w strajkach i demonstracjach. Pod wpływem swoich braci, Wincentego i Stanisława, w 1911 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. W latach 1912–1914 kierował „techniką partyjną” w Sosnowcu, a w 1911 roku został organizatorem Związku Strzeleckiego w Zagłębiu. W 1913 roku ukończył kurs instruktorski Związku Walki Czynnej.
W 1914 roku, na polecenie Tomasza Arciszewskiego, porzucił pracę i został funkcjonariuszem PPS. W grudniu 1915 roku objął stanowisko komendanta VI Obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej w Sosnowcu.
Od czerwca 1917 roku pełnił rolę instruktora Pogotowia Bojowego PPS. Po tym, jak został poszukiwany przez władze niemieckie, wyjechał do Warszawy, a następnie do Włocławka, gdzie został instruktorem okręgowym Pogotowia Bojowego PPS. 20 stycznia 1918 roku został aresztowany we Włocławku i w lutym skazany na 5 lat ciężkiego więzienia, które odbywał w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
Uwolniony 11 listopada 1918 roku, cztery dni później, na polecenie PPS, wyjechał do Zagłębia Dąbrowskiego, gdzie znalazł się w Okręgowym Komitecie Robotniczym PPS. W 1919 roku był członkiem Wydziału Wykonawczego zagłębiowskiej Rady Delegatów Robotniczych. Od 1919 do 1925 roku pełnił funkcję sekretarza okręgowego Centralnego Związku Górników.
W trakcie wszystkich powstań śląskich działał jako pełnomocnik Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS, organizując m.in. biuro werbunkowe ochotników w ramach Robotniczego Komitetu Pomocy Powstańców Śląskich.
Od 1922 do 1939 roku był przewodniczącym Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS Zagłębia Dąbrowskiego. Po sukcesie PPS w wyborach samorządowych, gdzie partia uzyskała bezwzględną większość w radzie, pełnił funkcję prezydenta Sosnowca od 1925 do 1928 roku. W styczniu 1929 roku, mimo zwycięstwa w wyborach samorządowych, PPS straciła większość, co zmusiło Aleksiego Bienia do ustąpienia ze stanowiska na rzecz kandydata sanacji, Józefa Marczyńskiego. Następnie został dyrektorem Kasy Brackiej Górników.
Od 1928 roku był zastępcą członka Rady Naczelnej PPS, a od 1931 roku członkiem Rady Naczelnej, a od 1934 roku członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego. W Sejmie I kadencji (1922–1927) był zastępcą listy nr 2 w okręgu wyborczym 21 (Będzin), a w latach 1928–1935 był posłem na Sejm RP, zdobywając mandat w okręgu wyborczym nr 21 (Będzin) zarówno w 1928, jak i 1930 roku. W Sejmie II kadencji działał w komisji odbudowy kraju oraz jako sekretarz komisji do walki z drożyzną.
W 1932 roku był członkiem zarządu Związku Miast Polskich.
Przed wybuchem II wojny światowej, od lipca 1939 roku, na zlecenie władz PPS organizował, w odpowiedzi na wniosek Oddziału II Sztabu Generalnego WP, konspiracyjną organizację „Okrzeja-Odra”, mającą na celu prowadzenie działań dywersyjnych w przypadku wybuchu wojny.
W 1939 roku stał się członkiem konspiracyjnej PPS-WRN. W maju 1940 roku, poszukiwany przez Gestapo, opuścił Zagłębie i przeniósł się do Lublina, gdzie od 1940 do 1944 roku kierował okręgiem PPS-WRN i członkiem komendy Gwardii Ludowej WRN. Wchodził w skład Centralnego Kierownictwa Ruchu (CKR) PPS-WRN.
Od marca 1944 roku był zastępcą delegata w Okręgowej Delegaturze Rządu województwa lubelskiego. Po zajęciu Lublina przez Armię Czerwoną nie ujawnili się. Po aresztowaniu Delegata Okręgowego 27 lipca 1944 roku przejął jego obowiązki do wiosny 1945 roku, jednak jego prace ograniczały się głównie do współpracy z AK w tworzeniu cywilno-wojskowej siatki konspiracyjnej oraz prowadzeniu działalności propagandowej i utrzymywaniu kontaktów z władzami w Londynie. Wiosną 1945 roku udało mu się przedostać do Krakowa.
Uczestniczył w posiedzeniach konspiracyjnej Rady Naczelnej PPS w marcu i lipcu 1945 roku. Wraz z Zygmuntem Żuławskim przyczynił się do utworzenia Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, mającej na celu odbudowę przedwojennej PPS. Jednak nieudane próby legalizacji partii sprawiły, że indywidualnie wstąpił do „lubelskiej” PPS, jednocześnie biorąc udział w konspiracyjnych działaniach byłej PPS-WRN.
W „lubelskiej” PPS został członkiem władz Rady Wojewódzkiej, a później wiceprzewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu. W styczniu 1947 roku został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy, a w grudniu tego samego roku, na XXVIII Kongresie „lubelskiej” PPS, wszedł do Centralnej Komisji Rewizyjnej. Od lutego 1948 roku objął stanowisko dyrektora Ubezpieczalni Społecznej w Warszawie.
W październiku 1948 roku został usunięty z PPS i jednocześnie zwolniony z pracy. Do połowy 1951 roku pozostawał bez zatrudnienia. Od lipca 1951 roku, za zgodą, powrócił do Ubezpieczalni Społecznej, a w 1954 roku, na swoją prośbę, przeszedł na stanowisko wicedyrektora ZUS w Chorzowie, gdzie pracował do przejścia na emeryturę w kwietniu 1960 roku.
W kwietniu 1969 roku Komisja Odwołań V Zjazdu PZPR (na wniosek KM w Sosnowcu) przywróciła mu prawa członkowskie w partii.
Na emeryturze angażował się w Komisji Historycznej Związku Zawodowego Górników, ZBoWiD oraz w Referacie Historii Partii przy Komitecie Wojewódzkim PZPR.
Był żonaty z Barbarą i miał dwoje dzieci: syna Mirosława oraz córkę Alinę. Mieszkał w Sosnowcu przy ulicy Reymonta.
Pochowany na cmentarzu komunalnym w Będzinie – Małobądzu.
W 120. rocznicę urodzin ukazała się jego książka pt. Wspomnienia socjalistycznego Prezydenta Sosnowca, opracowana z maszynopisu zakończonego w 1969 roku (PPUH PROGRESS, Sosnowiec 2014, ISBN 978-83-63752-11-8).
W listopadzie 2018 roku w sosnowieckim Parku Sieleckim odsłonięto pomnik Bienia, autorstwa Karola Badyny, znajdujący się w tzw. „Alei Zagłębiaków”.
Odznaczenia
- Krzyż Virtuti Militari V klasy
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1974)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1970)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Krzyż Niepodległości (1932)
- Śląski Krzyż Powstańczy (1959)
- Krzyż Partyzancki
Przypisy
Bibliografia
- Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Tom 1, ISBN 83-05-11327-2.
- Andrzej A. Konieczny, Jego Ekscelencja Prezydent Sosnowca, socjalista Aleksy Bień, Jan J. Kantyka, Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1987, ISBN 83-7008-036-7, OCLC 751327856.
- Aleksy A. Bień, Wspomnienia socjalistycznego Prezydenta Sosnowca, Zbigniew Z. Jaskiernia (red.), Sosnowiec: PPUH PROGRESS, 2014, ISBN 978-83-63752-11-8.
