Aleksy Awdiejew
Aleksy Awdiejew, znany również jako Alosza Awdiejew (ros. Алексей Алексеевич Авдеев, Aleksiej Aleksiejewicz Awdiejew; urodzony 18 lipca 1940 w Woroszyłowsku) jest polskim aktorem filmowym, piosenkarzem i językoznawcą rosyjskiego pochodzenia. Przybył do Polski w 1967 roku na studia, a na stałe osiedlił się w 1974. Obywatelstwo polskie uzyskał w 1993 roku.
Życiorys
Jego ojciec, Alieksiej Alieksejewicz Awdiejew, był biologiem i służył w NKWD. W dzieciństwie mieszkał w Bielcach w Mołdawii. Rodzice rozwiedli się w 1950 roku, a po ponownym małżeństwie matki w 1952 roku, Aleksy zamieszkał w Moskwie. Uczył się w Szkole Muzycznej im. Gniesinych.
W 1962 roku objął stanowisko dyrygenta chóru i orkiestry Narodowego Zespołu Pieśni i Tańca w Maryjskiej Republice Autonomicznej w Joszkar-Ole.
W połowie lat 60. rozpoczął studia z zakresu filologii angielskiej w Moskwie, gdzie zafascynował się językoznawstwem. W 1967 roku przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, aby studiować polonistykę, gdzie uczył się m.in. pod okiem Marii Dłuskiej. Dzięki Andrzejowi Drewniakowi rozpoczął treningi karate kyokushin w klubie KS Wisła, które później wprowadził do programu zajęć wychowania fizycznego na uniwersytecie.
Po ukończeniu studiów przez krótki czas pracował jako tłumacz w Radiu Moskwa. W 1974 roku na stałe osiedlił się w Krakowie, gdzie podjął pracę w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ.
Był trzykrotnie żonaty. W czasie studiów ożenił się z pierwszą żoną, Polką, z którą rozstał się w 1976 roku. Z trzecią żoną, tenisistką Małgorzatą Rejdych, ma dwóch synów. Mieszka w Bolechowicach koło Krakowa.
Działalność artystyczna
Od 1975 roku jest związany z krakowskim kabaretem „Piwnica pod Baranami”, gdzie występuje w trio z Kazimierzem Adamczykiem (kontrabas) oraz Michałem Kaniewskim (gitara), wykonując romanse rosyjskie i cygańskie, a także piosenki odeskie i żydowskie, wzbogacone humorem. W latach 1975–1980 współpracował jako pianista z krakowskimi zespołami jazzowymi Beale Street Band oraz Playing Family. W swoim repertuarze ma utwory Aloszy Dimitrijewicza, rosyjskiego cygańskiego śpiewaka.
Od 1990 roku występuje w trio gitarowym z Kazimierzem Adamczykiem i Markiem Piątkiem, organizując liczne koncerty w Polsce i za granicą. Nagrywa płyty oraz programy telewizyjne i radiowe, a także jest stałym felietonistą miesięcznika psychologicznego „Charaktery” i członkiem Rady Naukowej tego czasopisma.
Działalność naukowa
Jest absolwentem filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (1972). W latach 1974–2001 był pracownikiem naukowym Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ, gdzie pełnił funkcje wicedyrektora ds. studenckich (1994–1998) oraz kierownika Zakładu Języka Rosyjskiego (1996–2001). Od 2001 roku pracuje w Instytucie Rosji i Europy Wschodniej UJ, koncentrując się głównie na pragmalingwistyce oraz gramatyce komunikacyjnej. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. W 1978 roku uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych (rozprawa: Interferencja foniczna w mowie rosyjskiej Polaków). W 1980 roku pracował jako visiting professor w Trinity College w Dublinie. Jest twórcą koncepcji gramatyki komunikacyjnej. W 1986 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego, a od 2005 roku jest profesorem nauk humanistycznych.
Współpracował z Zbigniewem Nęckim oraz Grażyną Habrajską.
Filmografia
Role aktorskie
- Gorączka (1980) jako adiutant
- Europa, Europa (1990) jako major radziecki
- Ekstradycja (1995) jako Zajcew, rezydent mafii rosyjskiej w Polsce (odc. 1-6)
- Horror w Wesołych Bagniskach (1995) jako komisarz
- Płk Kwiatkowski (1995) jako oficer radziecki
- Złotopolscy (1997) jako Fiodor Dunin, wspólnik Waldka Złotopolskiego
- Syzyfowe prace (2000) jako inspektor, w 1. odcinku
- Tajemnica twierdzy szyfrów (2007) jako marszałek Iwan Koniew
- Świat według Kiepskich (2008) jako Ukrainiec (odc. 281)
Film dokumentalny
- Światy Aloszy Awdiejewa (2004; zdjęcia, reżyseria, produkcja: Marian T. Kutiak)
Serial dokumentalny
- Z Andrusem po Galicji (2015)
Dyskografia
Albumy
- Albumy koncertowe
- Kompilacje
Wybrane publikacje naukowe i popularnonaukowe
- Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzi, Kraków 1987.
- Model gramatyki komunikacyjnej (projekt badawczy), w: Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa, Kraków 1991.
- Strategie konwersacyjne (próba typologii), „Socjolingwistyka” 1991.
- Składnik wyjściowy w gramatyce komunikacyjnej, w: Język a kultura, t. 8, Wrocław 1992.
- Standardy semantyczne a znaczenie leksykalne, w: Język a kultura, t. 12, Wrocław 1998.
- Gramatyka komunikacyjna, Warszawa-Kraków 1999 (redaktor).
- Leksykon w gramatyce komunikacyjnej, w: Gramatyka komunikacyjna, Kraków 1999.
- Standardy semantyczne w gramatyce komunikacyjnej, w: Gramatyka komunikacyjna, Kraków 1999.
- Tryby komunikacyjne, w: W zwierciadle języka i kultury, red. J. Adamowska i S. Niebrzegowska, Lublin 1999.
- Szkice z filozofii potocznej z rysunkami Janusza Kapusty, Warszawa-Kraków 1999.
- Komunikatywizm – nowe horyzonty badań nad językiem, w: „Język a komunikacja 1”, red. G. Szpila, Kraków 2000.
- Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków 2004.
- Życie po śmiechu. Skrawki felietonów z „Charakterów”, wyd. Charaktery, Kielce 2008, ss. 111, ISBN 978-83-921701-4-3.
Odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi (2007)
- Order Ecce Homo (2014)
- Medal Casimirus Magnus (2014)
Nagrody
- Nagroda w plebiscycie „Profesjonaliści Forbesa” w kategorii aktorów (2013)
- Nagroda dla najlepszego aktora niezawodowego „Monidło” (2014)
- Nagroda Krakowska Książka Miesiąca za książkę Polak z wyboru, czyli szczęśliwy Rosjanin nad Wisłą. Wspomnienia (2019)
Przypisy
Bibliografia
Alosza Awdiejew: Polak z wyboru, czyli szczęśliwy Rosjanin nad Wisłą. Wspomnienia. Wydawnictwo Mando, 2019. ISBN 978-83-277-1655-2.
