Aleksy

Aleksy

Aleksy to męskie imię, które ma swoje korzenie w późnogreckim (gr. Αλέξιος, Aléxios). Pochodzi od czasownika aléks, co oznacza „bronić” lub „wspierać”. Imię to zyskało popularność w wielu językach, głównie dzięki średniowiecznej legendzie o św. Aleksym.

W Polsce imię Aleksy (czasem wymawiane jako Alekszy) jest znane od 1224 roku i występuje w kilku wersjach, takich jak: Holeksy, Oleksy i Leksy. Wspomniane formy ludowe dały początek współczesnym nazwiskom, np. Oleksy, Oleksiński. Element aléks- pojawia się także w imieniu Aleksander.

Żeńskie odpowiedniki imienia to: Aleksja, Aleksa.

Według rejestru PESEL na styczeń 2024 roku, imię Aleksy nosiło 4523 mężczyzn jako imię pierwsze.

Imieniny Aleksy przypadają na: 17 lutego, 17 lipca, a także: 12 lutego, 24 kwietnia, 28 sierpnia.

Odpowiedniki w innych językach:

• Język łaciński – Alexius
• Język angielski – Alexis, Aleck
• Język niemiecki – Alexius, Alexis
• Język grecki – Αλέξιος (Alexios), Αλέξης (Alexis)
• Język francuski – Alexis
• Język włoski – Alessio, Alexis
• Język hiszpański – Alejo
• Język portugalski – Aleixo
• Język kataloński – Aleix
• Język łotewski – Alexius, Aleksis, Aleksejs
• Język czeski – Aleš, Alexej
• Język słowacki – Aleš, Alexej
• Język serbski i chorwacki – Aleksije, Aleksej
• Język estoński – Aleksei
• Język bułgarski – Алекси (Aleksi), Алексей (Aleksej, Aleksey)
• Język fiński – Aleksi, Aleksis
• Język macedoński – Aleksio
• Język gruziński – ალექსი (Aleksi)
• Język białoruski – Аляксей (Aliaksei)
• Język rosyjski – Алексей (Aleksiej)
• Język ukraiński – Олексій (Ołeksij, Oleksij), Олекса (Ołeksa)
• Język węgierski – Elek
• Język esperanto – Alekso

Osoby o imieniu Aleksy

Święci noszący imię Aleksy

• Aleksy Boży, znany także jako Święty Aleksy lub Aleksy Wyznawca – postać z legendy średniowiecznej, święty katolicki i prawosławny
• Aleksy Falconieri – święty katolicki
• Aleksy U Se-yŏng – koreański męczennik, święty katolicki
• Aleksy Sobaszek – duchowny katolicki
• Aleksy Toth – kapłan prawosławny, święty prawosławny
• Aleksy – metropolita kijowski, święty prawosławny

Władcy i książęta

• Aleksy I Komnen (1048–1118) – cesarz bizantyjski (panował w latach 1082–1118)
• Aleksy II Komnen (1167–1183) – cesarz bizantyjski (panował w latach 1180–1183)
• Aleksy III Angelos (1153–1211) – cesarz bizantyjski (panował w latach 1195–1203)
• Aleksy IV Angelos (1182–1204) – cesarz bizantyjski (panował w latach 1203–1204), inicjator ataku Czwórtej Krucjaty na Cesarstwo Bizantyjskie
• Aleksy V Dukas (1140–1204) – cesarz bizantyjski (panował w 1204)
• Aleksy I Wielki Komnen (1182–1222) – cesarz Trapezuntu (panował w latach 1204–1222)
• Aleksy II Wielki Komnen (1282–1330) – cesarz Trapezuntu (panował w latach 1297–1330)
• Aleksy III Wielki Komnen (1338–1390) – cesarz Trapezuntu (panował w latach 1349–1390)
• Aleksy IV Wielki Komnen (1382–1429) – cesarz Trapezuntu (panował w latach 1417–1429)
• Aleksy I Michałowicz Romanow (1629–1676) – car rosyjski (panował w latach 1645–1676)
• Aleksiej Piotrowicz Romanow (1690–1718) – carewicz, najstarszy syn cara Piotra I Wielkiego
• Aleksy Aleksandrowicz Romanow (1850–1908) – wielki książę rosyjski, dowódca floty
• Aleksy Michałowicz Romanow (1875–1895) – wielki książę Rosji
• Aleksy Mikołajewicz Romanow (1904–1918) – carewicz, ostatni następca tronu Rosji, rozstrzelany z rodziną przez bolszewików
• Aleksy Fryderyk Chrystian (1767–1834) – książę Anhalt-Bernburg z dynastii askańskiej

Polacy o imieniu Aleksy

• Maciej Aleksy Dawidowski, ps. Alek – podharcmistrz, członek Szarych Szeregów, bohater książki Kamienie na szaniec
• Aleksy Parol – polski wojskowy, kontradmirał
• Aleksy Antkiewicz – polski bokser
• Aleksy Kowalik – żołnierz Wojsk Polskiego II RP, obrońca Westerplatte
• Aleksy Komorowski – polski aktor telewizyjny i filmowy
• Aleksy Ćwiakowski – polski działacz niepodległościowy, poseł II PR
• Aleksy Zin – polski technolog drewna, menedżer przemysłu drzewnego
• Aleksy Wdziękoński – polski dyplomata
• Aleksy Husarzewski – polski dyplomata, komisarz królewski, starosta lipieński
• Aleksy Krasicki – podstarości przemyski w latach 1569–1577
• Aleksy Tralle – polski matematyk
• Aleksy Piątkiewicz – polski specjalista w dziedzinie budowy i konstrukcji maszyn
• Aleksy Nehring – podporucznik Legionów Polskich
• Aleksy Sylvius – astronom polski, duchowny katolicki
• Aleksy Rejchel – polski chemik
• Aleksy Dobosz – zbójnik karpacki
• Aleksy Janiec – polski koszykarz
• Aleksy Kuziemski – polski bokser
• Aleksy Uchański – polski dziennikarz, specjalista w dziedzinie mediów elektronicznych i gier komputerowych
• Aleksy Rżewski – prezydent Łodzi w II RP
• Aleksy Awdiejew – polski aktor filmowy, piosenkarz, językoznawca pochodzenia rosyjskiego
• Aleksy Franciszek Bachulski – historyk, bibliotekarz, archiwista
• Aleksy Prusinowski – działacz społeczny, polski duchowny
• Aleksy Klawek – biblista, polski duchowny
• Aleksy Wakar – polski ekonomista pochodzenia rosyjskiego, profesor

Włosi

• Alessio Ascalesi – włoski duchowny katolicki, kardynał
• Alessio Boni – włoski aktor teatralny, telewizyjny i filmowy
• Alessio Figalli – włoski matematyk
• Alessio Cerci – włoski piłkarz
• Alessio Tacchinardi – włoski piłkarz
• Alessio Bolognemi – włoski skoczek narciarski
• Alessio Deledda – włoski kierowca wyścigowy
• Alessio Lorandi – włoski kierowca wyścigowy
• Alessio Romagnoli – włoski piłkarz
• Alessio Sakara – włoski zawodnik MMA

Francuzi

• Alexis Soyer – francuski mistrz kuchni
• Alexis Bœuf – francuski biatlonista (czterokrotny medalista mistrzostw świata)
• Alexis Gougeard – francuski kolarz szosowy i torowy
• Alexis Contin – francuski łyżwiarz szybki (trzykrotny medalista mistrzostw świata)
• Alexis Pinturault – francuski narciarz alpejski
• Alexis Vastine – francuski bokser
• Alexis Raynund – francuski strzelec sportowy
• Alexis Vujellermoz – francuski kolarz
• Alexis de Tocqueville – francuski historyk i polityk
• Alexis Piron – francuski autor epigramów i dramatów
• Alexis Jeannerod – francuski biegacz narciarski
• Alexis Ajinca – francuski koszykarz
• Alexis Carrel – francuski chirurg i filozof (laureat nagrody Nobla)
• Alexis Jordan – francuski botanik
• Alexis Clair – francuski matematyk
• Alexis Clairaut – francuski matematyk
• Alexis Billiet – francuski kardynał prezbiter
• Alexis Weissenberg – francuski pianista żydowskiego pochodzenia, urodzony w Bułgarii
• Alexis Zywiecki – francuski piłkarz
• Alexis Charost – francuski duchowny

Pozostali

• Alexis Sánchez – chilijski piłkarz
• Aleksiej Tołstoj (1883–1945) – rosyjski pisarz, dramaturg i publicysta
• Aleksiej Tołstoj (1817–1875) – rosyjski pisarz i dramaturg
• Alexis Cruz – amerykański aktor
• Alexis Denisof – amerykański aktor telewizyjny i filmowy
• Alexis Korner – brytyjski muzyk bluesowy
• Alexis Vega – meksykański piłkarz
• Alexis Gonzalez – argentyński siatkarz
• Alexis Arguello – nikaraguański bokser
• Alexis Mac Allister – argentyński piłkarz
• Alexis Copello – kubański lekkoatleta
• Aleksy Thurzon (węg. Thurzó Elek) – węgierski szlachcic z rodziny Turzonów, pan Pszczyny
• Aleksy Branas – bizantyński arystokrata i wojskowy
• Aleksy Apokauk – bizantyjski polityk i wysoko postawiony wojskowy
• Aleksi Żelazkow – bułgarski piłkarz
• Aleksi Inauri – gruzin, radziecki polityk i dowódca wojskowy
• Aleksi Hämäläinen – fiński hokeista
• Aleksi Patama – fiński narciarz alpejski
• Aleksi Kumpulainen – fiński snowboardzista
• Aleksi Vanninen – fiński snowboardzista
• Aleksi Litovaara – fiński snowboardzista
• Aleksi Leppä – fiński strzelec, dwukrotny mistrz świata
• Aleksi Modebadze – gruziński zapaśnik
• Aleksis Kivi – fiński prozaik
• Aleksis z Turioj – starożytny grecki dramatopisarz
• Aleksis Tsipras – grecki polityk
• Alexis Langer – niemiecki architekt
• Alexis Saelemakers – belgijski piłkarz
• Alexis Gambo – kostarykański piłkarz
• Alejo Carpentier – kubański pisarz
• Alejo Veliz – argentyński piłkarz
• Alejo Sauras – hiszpański aktor
• Alejo Julio Argentino Roca – argentyński generał i polityk, dwukrotny prezydent
• Alejo Zavala Castro – meksykański duchowny, biskup
• Alejo Vidal-Quadras Roca – hiszpański i kataloński polityk oraz fizyk
• Aleix Espargaró – hiszpański motocyklista
• Aleix Vidal – hiszpański piłkarz
• Alexis Ruano – hiszpański piłkarz
• Aleksei Müürisepp – premier Estonii
• Aleksei Lotman – estoński polityk
• Aleksei Jevgrafov – estoński polityk
• Aleksei Budõlin – estoński judoka
• Aleksy I – prawosławny patriarcha moskiewski i całej Rusi
• Aleksy II – prawosławny patriarcha moskiewski i całej Rusi
• Aleksiej Jermołow – rosyjski generał i dyplomata, generał-gubernator
• Aleksiej Jelisiejew – radziecki kosmonauta
• Aleksiej Sawrasow – rosyjski malarz
• Aleksiej Wenecjanow – rosyjski malarz
• Aleksiej Orłow – rosyjski wojskowy, dowódca floty
• Aleksiej Brusiłow – rosyjski generał kawalerii
• Aleksiej Nawalny – rosyjski opozycjonista
• Aleš Razym – czeski biegacz narciarski
• Aleš Vodselalek – czeski narciarz
• Aleš Dryml – czeski żużlowiec
• Aleš Hrdlicka – czeski antropolog fizyczny i lekarz patolog
• Aleksiejs Rumjancevs – łotewski kajakarz
• Aleksiejs Saramotins – łotewski kolarz szosowy, olimpijczyk
• Ołeksij Ajdarow – biathlonista reprezentujący barwy Białorusi i Ukrainy (zdobywca czterech medali mistrzostw świata)
• Ołeksij Arestowicz – ukraiński analityk polityczny i wojskowy
• Ołeksij Reznikow – ukraiński polityk, minister obrony
• Elek Bacsik – węgierski muzyk jazzowy
• Elek Nyilas – węgierski piłkarz

Zakony

• Serwici – katolickie zgromadzenie zakonne, jeden z siedmiu założycieli Aleksy Falconieri
• Aleksjanie – zgromadzenie braci Aleksjanów (Cellici), patron św. Aleksy Wyznawca

Miejsca kultu św. Aleksego

• Archikolegirat w Tumie – Archikolegiata NMP i św. Aleksego w Tumie, najważniejszy przykład architektury romańskiej w Polsce.
• Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego w Rzymie – kościół rektoralny parafii św. Pryski, także bazylika mniejsza.

Dzieła literackie

• Il Sant’Alessio – opera w trzech aktach
• Legenda o świętym Aleksym (wł. Ritmo di Sant’Alessio) – życiorys metryczny świętego Aleksego z Rzymu z końca XII wieku, skomponowany do publicznego wykonania przez anonimowego giullare. Jest to jedno z najstarszych dzieł literatury włoskiej. Kult Aleksego szerzyli głównie benedyktyni, początkowo w Italii. W X wieku grecka vita została przetłumaczona na prozę łacińską. W XI wieku jego legenda, oparta na wersji łacińskiej, została wersetowana w języku starofrancuskim jako Vie de Saint Alexis. W XIII wieku Bonvesin de la Riva stworzył drugą wersję włoską De vita Beati Alexii, tym razem w dialekcie lombardzkim.
• Legenda podzielona jest na dwadzieścia siedem zwrotek różnej długości. Każda zwrotka zaczyna się od czterech do trzynastu jednorymowych oktonarzy lub nowenariuszy i kończy się dwuwierszem dziesięcio- lub hendekasylabowym o innym rymie, bogatym lub homonimicznym. Rozbieżności i błędy w prozodii można przypisać kopiście, ale również licznym latynizmom i galicyzmom. W obecnej formie Legenda jest niekompletna i kończy się nagle po 257 wersach o powolnym tempie, tuż przed przybyciem sług Eufemiana do Edessy. Obejmuje narodziny Aleksego, jego małżeństwo, nawoływania do żony, ucieczkę do Laodycei i początki życia żebraczego.
• Żywot błogosławionego Aleksego spowiednika – prozatorski żywot św. Aleksego wydany po polsku w 1529 roku.

Zobacz też

• Oleksianka
• Oleksy
• Olekszyn
• Sant’Alessio in Aspromonte
• Sant’Alessio Siculo-Forza d’Agro
• Sant’Alessio con Vialone
• Sant’Alessio Siculo
• Saint-Alexis, Quebec
• Saint-Alexis-de-Matapédia, Quebec
• Saint-Alexis-des-Monts, Quebec

Przypisy

Bibliografia

• Imiona w układzie alfabetycznym. W: Józef Bubak: Księga naszych imion. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 34. ISBN 83-04-03860-9.
• Objaśnienia imion oraz sylwetki świętych. W: Henryk Fros, Franciszek Sowa: Twoje imię: Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1982, s. 83–84, kol. lewa.
• Słownik imion. W: Jan Grzenia: Słownik imion. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 44. ISBN 978-83-01-15644-2.
• Słownik imion. W: Wanda Janowowa, Aldona Skarbek, Bronisława Zbijowska, Janina Zbiniowska: Słownik imion. Wyd. 2. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 16, kol. środkowa. ISBN 83-04-03123-X.