Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj
Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj (ros. Алексей Николаевич Толстой; urodzony 29 grudnia 1882?/10 stycznia 1883 w Nikołajewsku, zmarł 23 lutego 1945 w Moskwie) był rosyjskim pisarzem, dramaturgiem oraz publicystą. Reprezentował nurt realistyczny, a także pisał w konwencji socrealizmu (Czarne złoto), tworzył powieści fantastyczno-naukowe (Aelita, Związek pięciu) oraz dramaty o tematyce historycznej.
Życiorys
Tołstoj był propagandzistą komunistycznym, który idealizował Stalina, porównując go do Piotra Wielkiego. W latach 1917–1923 mieszkał za granicą. Działał jako członek Komitetu Wszechsłowiańskiego w Moskwie, będąc jednym z jego najzagorzalszych zwolenników. Inspirując się władzami ZSRR, angażował się w program antyfaszystowskiego frontu narodów słowiańskich oraz w łączenie idei słowiańskiej z ideą internacjonalizmu proletariackiego.
W 1944 roku wziął udział w nadzwyczajnej komisji Nikołaja Burdenki, która miała na celu sfabrykowanie dowodów i udowodnienie, że za zbrodnię katyńską odpowiedzialność ponoszą Niemcy, a nie Sowieci.
Najbardziej znany jest jako autor Drogi przez mękę (1922–1941), trylogii osadzonej w czasach rewolucji październikowej, której tematem są losy inteligencji.
Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj był synem hrabiego Nikołaja Tołstoja oraz Aleksandry z Turgieniewów. Jego matka uciekła z kochankiem Aleksym Apollonowiczem Bostromem, będąc w drugim miesiącu ciąży. Pisarz dorastał bez kontaktu z rodziną Tołstojów, ale odziedziczył 30 000 rubli oraz nazwisko. Jego wnuczką jest pisarka Tatiana Tołstoj.
Iwan Bunin sporządził biografię Tołstoja w artykule Trzeci Tołstoj, opublikowanym m.in. w Gazecie Wyborczej w 2007 roku.
Pisarz spoczywa na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.
Twórczość
- Dziwacy (1911)
- Kulawy książę (1912)
- Ciemiężcy (1913) – dramat
- Parowy (1913)
- Gołąbka (1915) – dramat
- Dzieciństwo Nikity (1918)
- Zstąpienie do piekła (1920)
- Aelita (Kobieta o błękitnej twarzy) (1922-1923) – powieść fantastyczna inspirowana twórczością H.G. Wellsa
- Przygody Niewzorowa, czyli Ibikus (1926) – rozprawa z rosyjską emigracją
- Błękitne miasta i inne opowiadania (1925)
- Związek pięciu (1925) – powieść fantastyczna
- Rasputin (1926, wspólnie ze Szczegolewem)
- Eksperyment inżyniera Garina (1925-1927) – powieść fantastyczna
- Rok 1918 (1928)
- Żmija (1928)
- Czarne złoto (1931) – pamflet na temat rosyjskiej emigracji
- Złoty kluczyk, czyli niezwykłe przygody pajacyka Buratino (1936)
- Droga przez mękę (1922-1941)
- tom 1.: Siostry (1922)
- tom 2.: Rok osiemnasty (1928)
- tom 3.: Pochmurny ranek (1941)
- Chleb. Obrona Carycyna (1937)
- Iwan Groźny (1941-1943)
- Piotr Pierwszy (1929-1945)
- Emigranci
- Piękna nieznajoma i inne opowiadania
- Podcięte skrzydła
