Aleksiej Wiktorowicz Szczusiew
Aleksiej Wiktorowicz Szczusiew, ros. Алексей Викторович Щусев (urodzony 26 września?/8 października 1873 w Kiszyniowie, zmarł 24 maja 1949 w Moskwie) był rosyjskim architektem, który stał się jednym z kluczowych przedstawicieli radzieckiego modernizmu. Uznawany jest za twórcę, który zbudował most pomiędzy stylem imperialnej Rosji a stalinowskim monumentalnym klasycyzmem, a także radzieckim socrealizmem.
Wczesne prace
Wśród jego pierwszych realizacji znajdują się projekty soboru Trójcy Świętej w Ławrze Poczajowskiej, cerkwi Sergiusza z Radoneża na Kulikowym Polu oraz monasteru Świętych Marty i Marii w Moskwie, stworzony na zlecenie rodziny carskiej. Szczusiew był także odpowiedzialny za odbudowę zniszczonego soboru św. Bazylego w Owruczu. Jego projekty sakralnych obiektów prawosławnych wykazują znaczący wpływ architektury staroruskiej z regionów nowogrodzkiego i pskowskiego.
Najważniejsze osiągnięcia
Do najważniejszych realizacji Szczusiewa zalicza się Dworzec Kazański w Moskwie, budynek Hotelu Moskwa, cerkiew Chrystusa Zbawiciela, a także świątynie św. Katarzyny i św. Serafina z Sarowa w San Remo. Ponadto zaprojektował gmach siedziby organów bezpieczeństwa na Łubiance oraz Mauzoleum Lenina na placu Czerwonym w Moskwie, które najpierw miało formę drewnianą, a później kamienną.
Mauzoleum Lenina
Pierwsza wersja Mauzoleum Lenina została stworzona przez Szczusiewa w zaledwie trzy dni – od 21 do 24 stycznia 1924 roku. Już 27 stycznia 1924 na placu Czerwonym w Moskwie zainstalowano tymczasowe, drewniane mauzoleum. Podczas prac nad projektem drugiej, również drewnianej wersji, Szczusiew eksperymentował z różnymi typami i wysokościami kolumn. Ostateczny projekt miał formę schodkową i mógł przywodzić na myśl piramidę schodkową faraona Dżesera w Sakkarze z 2650 roku p.n.e. oraz grobowiec króla perskiego Cyrusa II Wielkiego w Pasargade z VI wieku p.n.e. Trzecia, finalna wersja mauzoleum, którą możemy obecnie zobaczyć na placu Czerwonym, została zaprojektowana i zbudowana w latach 1929–1930 przez zespół architektów pod przewodnictwem Szczusiewa. Forma architektoniczna bazowała w dużej mierze na wcześniejszym projekcie. Grobowiec został skonstruowany z żelbetu, jego ściany wykonano z cegieł, a całość obłożono granitem i wykończono marmurem, labradorem oraz malinowym kwarcytem.
Działalność w Moskiewskim Towarzystwie Architektonicznym
W latach 1922–1929 Szczusiew pełnił funkcję przewodniczącego Moskiewskiego Towarzystwa Architektonicznego.
Nagrody i wyróżnienia
Aleksiej Szczusiew był czterokrotnym laureatem Nagrody Stalinowskiej (w latach 1941, 1946, 1948 oraz 1952 – pośmiertnie). Otrzymał również Order Lenina oraz wiele innych odznaczeń i medali.
