Aleksiej Sułtanow

Aleksiej Sułtanow (ros. Алексей Файзулхакович Султанов, ur. 7 sierpnia 1969 w Taszkencie, w Uzbeckiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, zm. 30 czerwca 2005 w Fort Worth, Teksas, USA) był radzieckim, rosyjskim oraz amerykańskim pianistą, określanym jako cudowne dziecko. W 1989 roku zdobył pierwsze miejsce w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Van Cliburna w Fort Worth, a w 1995 roku otrzymał II nagrodę na XIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.

Życiorys

Wykształcenie

Muzyczną edukację rozpoczął w bardzo wczesnym wieku, a już w wieku ośmiu lat występował na koncertach fortepianowych z orkiestrą. Kształcił się w dziesięcioletniej Specjalnej Szkole Muzycznej w Taszkencie, następnie w Centralnej Szkole Muzycznej przy Konserwatorium Moskiewskim, a ostatecznie w samym Konserwatorium pod okiem Lwa Naumowa.

Kariera pianistyczna

W 1982 roku wziął udział w Międzynarodowym Konkursie Radiowym dla Młodych Muzyków „Concertino Praha” w Pradze, a w 1986 roku w 8. Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Piotra Czajkowskiego. W 1989 roku zdobył pierwszą nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Van Cliburna w USA, mimo że jego występy spotkały się z krytyką niektórych jurorów oraz ekspertów. Ten sukces umożliwił mu koncertowanie w wielu krajach Europy oraz Ameryki Północnej, w tym w Carnegie Hall. Był również gościem popularnych amerykańskich programów telewizyjnych, takich jak The Today Show (NBC), Late Show with David Letterman (CBS) oraz The Tonight Show Starring Johnny Carson (NBC). Miał także zaszczyt spotkać się z pianistą Vladimirem Horowitzem tuż przed jego śmiercią.

W 1991 roku odbył trasę koncertową po Japonii. W 1995 roku, gdy jury postanowiło nie przyznać żadnej I nagrody, Sułtanow został laureatem II nagrody na XIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina, ex aequo z Philippe’em Giusiano. Krytyk muzyczny z Polski, Janusz Ekiert, chwalił technikę gry Sułtanowa, jednak zauważył, że artysta „grał Chopina jak Liszta”. Sułtanow przyjął nagrodę, ale nie wziął udziału w pierwszym koncercie galowym laureatów. Później występował w Polsce, m.in. w 1996 roku podczas XI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego oraz w 1999 roku. W 1998 roku w Moskwie uczestniczył w 11. Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Piotra Czajkowskiego, gdzie zakończył rywalizację na drugim etapie.

W trakcie swojej kariery nagrał płyty z utworami m.in. Piotra Czajkowskiego, Siergieja Rachmaninowa oraz Siergieja Prokofjewa dla wytwórni Teldec.

Choroba i następstwa

W połowie lat 90. doznał pierwszego udaru mózgu, a w 2001 roku miał kolejny, rozległy udar, po którym przeszedł operację i rozpoczął długotrwałą rehabilitację. Niestety, lewa strona jego ciała została sparaliżowana, co uniemożliwiło mu dalszą pracę jako pianista. Po pewnym czasie, w trakcie rehabilitacji, występował sporadycznie z żoną, grając jedynie prawą ręką. Zmarł 30 czerwca 2005 roku.

Życie prywatne

Aleksiej pochodził z rodziny o muzycznych tradycjach, zamieszkującej Uzbecką Republikę Socjalistyczną. Jego rodzice, Faizulhak Sułtanow i Natalia Pogorełowa, grali na instrumentach smyczkowych – ojciec na wiolonczeli, a matka na skrzypcach. W 1986 roku rodzina przeprowadziła się do Moskwy.

Rodzice Aleksieja wychowywali również jego młodszego brata, Siergieja (ur. 1976), który również został pianistą oraz pedagogiem, występując m.in. w Polsce, Szwecji, Japonii i Kirgistanie.

W 1990 roku ożenił się z Dace Abele, wiolonczelistką pochodzącą z Łotwy, która studiowała w Moskwie. Małżeństwo zamieszkało w USA w Fort Worth, gdzie Dace pracowała jako asystentka lekarza.

W listopadzie 2004 roku Aleksiej Sułtanow uzyskał amerykańskie obywatelstwo w Fort Worth Convention Center. Zmarł podczas snu w swoim domu w USA.

W kulturze

W listopadzie i grudniu 2020 roku Polskie Radio wyemitowało nagrania Sułtanowa, które zostały zarejestrowane w Warszawie podczas konkursu chopinowskiego ćwierć wieku wcześniej, w audycjach z cyklu „Koncert Chopinowski”, prowadzonych przez Adama Rozlacha.

Podczas The Nashville International Chopin Piano Competition, organizowanego w stanie Tennessee w USA dla młodych wyróżniających się pianistów, w październiku 2023 roku przyznano nagrodę Grand Prix nazwaną „Alexei Sultanov Memorial Discovery Prize”. Pierwszym laureatem tej nagrody został 21-letni pianista z Austrii, Kiron Atom Tellian.