Aleksiej Iwanowicz Rykow
Aleksiej Iwanowicz Rykow (ros. Алексей Иванович Рыков; urodził się 13 lutego?/25 lutego 1881 w Saratowie, zmarł 15 marca 1938 w miejscu egzekucji Kommunarka pod Moskwą) był rosyjskim socjaldemokratą oraz komunistą. Pełnił funkcję przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych RFSRR (premiera Rosji) w latach 1924–1929 oraz przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych ZSRR (premiera ZSRR) w latach 1924–1930. Był członkiem Biura Politycznego RKP(b)/WKP(b) w latach 1922–1930, członkiem Komitetu Centralnego RKP(b)/WKP(b) od 1920 do 1934 roku, a także zastępcą członka KC w latach 1934–1937. Był również członkiem Komitetu Wykonawczego Kominternu w latach 1924–1935.
Życiorys
Urodził się w rodzinie chłopskiej, a jego ojciec, po przeprowadzce do Saratowa, prowadził drobny handel. Zmarł w 1889 roku w wyniku epidemii cholery. Aleksiej ukończył gimnazjum w 1900 roku, a następnie rozpoczął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Kazańskiego, jednak nie dokończył ich z powodu zaangażowania w działalność nielegalną. W 1898 roku wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR), gdzie był członkiem frakcji bolszewików, organizując strajki oraz demonstracje. Działał w Moskwie i Petersburgu, a także odegrał istotną rolę w rewolucji 1905 roku, wielokrotnie aresztowany i zesłany.
W 1917 roku został członkiem KC SDPRR(b) oraz Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Po bolszewickim przewrocie objął stanowisko ludowego komisarza spraw wewnętrznych w pierwszej Radzie Komisarzy Ludowych. Był zwolennikiem rządu koalicyjnego, który miał obejmować wszystkie rosyjskie partie socjalistyczne (bolszewików, mienszewików i eserowców). W obliczu oporu Lenina wobec tej idei, 17 listopada 1917 roku zrezygnował z członkostwa w Radzie Komisarzy Ludowych, razem z Wiktorem Noginem, Władimirem Milutinem i Iwanem Teodorowiczem. W grudniu 1917 roku, w demokratycznych wyborach do Zgromadzenia Ustawodawczego Rosji, został wybrany na deputowanego z listy partii bolszewików (okręg Jarosław).
W latach 1918–1921 pełnił funkcję przewodniczącego Najwyższej Rady Gospodarki Narodowej (WSNCh), a w latach 1921–1924 był wiceprzewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych. Od 1922 roku był członkiem Biura Politycznego KC RKP(b). Po śmierci Lenina został przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych ZSRR (premierem ZSRR) oraz równocześnie przewodniczącym Rady Komisarzy Ludowych RFSRR (premierem Rosyjskiej FSRR).
Wspierał Józefa Stalina, Grigorija Zinowjewa i Lwa Kamieniewa w walce przeciwko Lwu Trockiemu, a później Stalina w konflikcie z lewicową opozycją (Zinowjew, Kamieniew). W 1929 roku wystąpił z Nikołajem Bucharinem przeciwko odrzuceniu polityki NEPu, sprzeciwiając się przymusowej kolektywizacji rolnictwa oraz przyspieszonej industrializacji, co Stalin określił jako odchylenie prawicowe. W maju 1929 roku został usunięty z pozycji premiera RFSRR, a w grudniu 1930 roku z funkcji premiera ZSRR oraz Biura Politycznego. Jego miejsce w rządzie RFSRR zajął Siergiej Syrcow, a w rządzie ZSRR – Wiaczesław Mołotow. W latach 1931–1936 był ludowym komisarzem łączności.
Podczas wielkiej czystki, 27 lutego 1937 roku, został aresztowany przez NKWD na plenum KC WKP(b). Wziął udział w pokazowym trzecim procesie moskiewskim, który odbył się od 2 do 13 marca 1938 roku (razem z Bucharinem, Gienrichem Jagodą, Nikołajem Krestinskim i innymi). 13 marca 1938 roku został skazany na śmierć za rzekomy udział w organizacji kontrrewolucyjnej oraz szpiegostwo. Stracono go wraz z innymi skazanymi 15 marca 1938 roku w miejscu egzekucji Kommunarka pod Moskwą, gdzie został pochowany anonimowo.
Zrehabilitowany 4 lutego 1988 roku na podstawie postanowienia plenum Sądu Najwyższego ZSRR.
Otrzymał Order Czerwonego Sztandaru w 1928 roku.
Przypisy
Literatura, linki
Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Warszawa 1994; Wyd. PWN, ISBN 83-01-11521-1.
Richard Pipes, Rosja bolszewików, Warszawa 2005, ISBN 83-89656-15-9.
Robert Conquest, Wielki Terror (1997), ISBN 83-902063-9-0.
Aleksiej Rykow na portalu hrono.ru
Рыков Алексей Иванович
Рыков Алексей Иванович
