Aleksiej Archipowicz Leonow, ros. Алексей Архипович Леонов (urodzony 30 maja 1934 w Listwiance, zmarły 11 października 2019 w Moskwie) – był radzieckim kosmonautą, generałem-majorem pilotem, dwukrotnym Bohaterem Związku Radzieckiego (1965, 1975), Lotnikiem Kosmonautą ZSRR oraz artystą malarzem o tematyce fantastycznej. Był pierwszym człowiekiem, który dokonał wyjścia w otwartą przestrzeń kosmiczną.
Życiorys
W 1953 roku ukończył szkołę lotniczą, a następnie Akademię Lotniczą im. Żukowskiego. Przed przyjęciem do grupy kosmonautów 7 marca 1960 roku, służył jako pilot wojskowy. Uczestniczył w dwóch misjach kosmicznych. W 1967 roku włączył się do grupy kosmonautów przygotowujących się do lotu na Księżyc. W oddziale kosmonautów pracował do 26 stycznia 1982 roku. W latach 1970–1991 pełnił funkcję zastępcy komendanta Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą.
Jako malarz, tworzył dzieła związane z podbojem kosmosu.
Zmarł w Moskwie 11 października 2019 roku, a jego ciało spoczywa w Federalnym Cmentarzu Wojskowym w Mytiszczi.
Loty kosmiczne
Woschod 2
W swojej pierwszej misji, od 18 do 19 marca 1965 roku, odbył lot statkiem kosmicznym Woschod 2 jako drugi pilot. Podczas tej misji, jako pierwszy człowiek, wyszedł w otwartą przestrzeń kosmiczną w skafandrze typu Bierkut. Spacer trwał 12 minut i 9 sekund. Powrót do wnętrza statku był wyjątkowo trudny z powodu zwiększenia objętości skafandra w warunkach próżni kosmicznej.
Sojuz 19
Swój drugi lot odbył na statku Sojuz 19 razem z Walerijem Kubasowem. Start miał miejsce 15 lipca 1975 roku o godzinie 12:20 GMT z kosmodromu Bajkonur, a lądowanie nastąpiło 21 lipca 1975 roku. W ramach programu Apollo-Sojuz, statek Sojuz 19 pod dowództwem Aleksieja Leonowa kilkakrotnie łączył się z amerykańskim statkiem Apollo. Było to pierwsze w historii połączenie na orbicie statku amerykańskiego i radzieckiego. W obu pojazdach znajdowało się trzech astronautów amerykańskich oraz dwóch kosmonautów radzieckich. Obie kapsuły wystrzelono 15 lipca 1975 roku z przerwą siedmiu i pół godziny. Dwa dni później pojazdy wykonały manewr cumowania, a po trzech godzinach od połączenia, dowódcy statków – Thomas Stafford i Aleksiej Leonow, podali sobie ręce przez otwarte włazy.
Odznaczenia i nagrody
- Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego (23 marca 1965, 22 lipca 1975)
- Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV klasy (2 marca 2000)
- Order Lenina – dwukrotnie
- Order Czerwonej Gwiazdy
- Order Przyjaźni
- Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III stopnia
- Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Tytuł honorowy i odznaka Lotnik Kosmonauta ZSRR
- Medal „Za nienaganną służbę” II stopnia (ZSRR)
- Medal „Za nienaganną służbę” III stopnia (ZSRR)
- Nagroda Państwowa ZSRR (1981)
- Nagroda Leninowskiego Komsomołu
- Odznaka Zasłużony Mistrz Sportu ZSRR
- Medal „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (Bułgaria)
- Order Georgi Dymitrowa (Bułgaria)
- Order Karla Marksa (NRD)
- Order Zasługi Cywilnej (Syria)
- Order Za zasługi III klasy (Ukraina)
- Order Flagi WRL z brylantami I klasy (Węgry)
- Bohater Pracy (Wietnam)
- Nagroda im. Ludviga Nobla (2007)
Upamiętnienie
Jego imieniem Arthur C. Clarke nazwał statek kosmiczny w swojej powieści 2010: Odyseja kosmiczna.
Znaczki pocztowe upamiętniające pierwsze wyjście człowieka w przestrzeń kosmiczną.
Znaczki pocztowe upamiętniające misję Apollo-Sojuz.
Wykaz lotów
Zobacz też
- alfabetyczna lista kosmonautów
- grupy i oddziały kosmonautów
Przypisy
Bibliografia
Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 14, s. 340, Moskwa 1969-1978 (ros.)
Biographies of USSR / Russian Cosmonauts (ang.) [dostęp 30 maja 2010]
Леонов Алексей Архипович – Герои страны (ros.) [dostęp 30 maja 2010]
