Aleksiej Aleksiejewicz Ignatjew, po rosyjsku Алексей Алексеевич Игнатьев (ur. 12 marca?/24 marca 1877 w Petersburgu, zm. 20 listopada 1954 w Moskwie) – był rosyjskim oraz radzieckim generałem, hrabią i dyplomatą.
Życiorys
Pochodził z rodziny szlacheckiej, której tradycje służby wojskowej i państwowej sięgają wielu pokoleń. Jego ojciec, hrabia Aleksiej Ignatjew, był generałem piechoty oraz wiceministrem spraw wewnętrznych. Dziadek, hrabia Pawieł Nikołajewicz, również pełnił funkcję generała piechoty, był weteranem wojen napoleońskich i generałem-gubernatorem St. Petersburga. Stryj Nikołaj, także generał piechoty, działał jako carskim dyplomatą, któremu powierzano poufne misje m.in. do Europy Zachodniej, Turcji oraz na Daleki Wschód.
Aleksiej był od najmłodszych lat przygotowywany do służby wojskowej i państwowej. W wieku 17 lat (1894) ukończył Włodzimierski Korpus Kadetów w Kijowie i następnie trafił do elitarnego Korpusu Paziów w St. Petersburgu, którego kierownikami byli wcześniej zarówno jego ojciec, jak i dziadek. Po ukończeniu korpusu w 1896 roku, otrzymał stopień korneta w Pułku Kawalergardów – elitarnym oddziale reprezentacyjnym dworu carskiego. W 1900 roku ukończył z pierwszą lokatą Nikołajewską Akademię Sztabu Generalnego, będąc zaledwie porucznikiem, co w przypadku tej elitarnej uczelni było rzadkością. W latach 1902–1903 doskonalił swoje umiejętności w oficerskiej szkole kawalerii, a w 1903–1904 dowodził szwadronem w Ułańskim Pułku Lejbgwardii. Uczestniczył w wojnie rosyjsko-japońskiej. Od lutego 1904 do sierpnia 1905 roku był zastępcą adiutanta (a od grudnia 1905 p.o. adiutanta) generała-kwatermistrza Armii Mandżurskiej. W okresie od listopada 1904 do maja 1905 roku pełnił również funkcję starszego oficera do poruczeń przy sztabie głównym armii rosyjskiej w Dalekowschodniej Rosji. Następnie, od 1905 do 1907 roku, był oficerem sztabowym do specporuczeń przy sztabie korpusu gwardii. W latach 1907–1908 pracował jako oficer sztabowy do specporuczeń przy sztabie I KA w stopniu podpułkownika. Od 1908 roku pełnił rolę agenta wojskowego Rosji w Danii, Szwecji i Norwegii. W latach 1912–1917 był attaché wojskowym we Francji oraz przedstawicielem armii rosyjskiej przy francuskiej kwaterze głównej, gdzie w czasie I wojny światowej zajmował się zakupem materiałów wojennych i uzbrojenia dla Rosji oraz organizował ich transport do kraju.
W momencie wybuchu przewrotu bolszewickiego w 1917 roku był generałem majorem i zdecydował się pozostać we Francji. W tym czasie zarządzał ogromnymi środkami finansowymi rządu carskiego zdeponowanymi w Banque de France w celu finansowania zakupów wojennych. Mimo namów ze strony rządu francuskiego i emigrantów, nie zdecydował się na użycie tych funduszy do wspierania antybolszewickich oddziałów w czasie wojny domowej. Nie wykorzystywał ich także na osobiste wydatki, chociaż przez następne lata żył w dość skromnych warunkach. W 1924 roku przekazał całą tę kwotę, wynoszącą 225 mln rubli (co wówczas odpowiadało 2 miliardom dolarów), rządowi radzieckiemu. Ten krok spotkał się z ostrą krytyką i bojkotem ze strony rosyjskiej emigracji, co w praktyce skutkowało jego wykluczeniem z ich kręgów. Wielu białych oficerów oskarżało go o zdefraudowanie części tej kwoty oraz o łapownictwo przy zamówieniach wojennych dla Rosji. Jego brat, Paweł, próbował go zastrzelić, a matka wyrzekła się go i zakazała mu pojawiania się na własnym pogrzebie. Mimo to, otrzymał posadę w radzieckim przedstawicielstwie handlowym w Paryżu. W 1937 roku wrócił do ZSRR i wstąpił do Armii Czerwonej. Uznano jego stopień sprzed rewolucji, mianując go kombrigiem, oraz zaliczono do jego służby cały okres spędzony w armii carskiej i na Zachodzie. W tym samym roku został inspektorem ds. języków obcych w Zarządzie Szkół Wojskowych RKKA oraz szefem katedry języków obcych w Wojskowej Akademii Medycznej im. Kirowa. W 1940 roku, w związku z przywróceniem stopni generalskich w Armii Czerwonej, został mianowany generałem majorem. W 1942 roku objął stanowisko redaktora w dziale literatury historyczno-wojskowej Wydawnictwa Ludowego Komisariatu Obrony ZSRR. W sierpniu 1943 roku awansował na generała porucznika. W 1947 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł w Moskwie i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym.
Za swój czyn przekazania miliardów zdeponowanych na własne nazwisko, nie zyskał zrozumienia ani akceptacji wśród radzieckich oficerów, którzy przez całą jego służbę darzyli go głęboką nieufnością.
Autor wspomnień: Piatdiesiat let w stroju (pol. 50 lat w szeregu, t. 1-2, wyd. MON, 1957).
Życie osobiste
Aleksiej był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Jeleną Władimirowną Ochotnikową, z którą rozwiódł się w 1918 roku. Drugą żoną została balerina Natalia Władimirowna Truchanowa, która była jego kochanką od 1914 roku. Tworzyli szczęśliwy związek przez następne 36 lat, aż do śmierci Aleksieja.
Wpływy kulturowe
Postać Aleksieja Ignatjewa została uwieczniona w rosyjskim filmie z 2009 roku pt. Kromow.
Ciekawostki
Podobno na jego wniosek w 1943 roku przywrócono w Armii Czerwonej pagony.
Już podczas służby w Armii Czerwonej krytykował wykorzystywanie żołnierzy przez generalicję do budowy prywatnych daczy, uważając, że powinny być one finansowane przez państwo.
Bibliografia
Jewgienij Żukow (red.): Sowietskaja istoriczeskaja encykłopiedija. Wyd. I. T. V. Moskwa: Gosudarstwiennoje naucznoje izdatielstwo „Sowietskaja encykłopiedija”, 1964, s. 744-745. [dostęp 2011-08-29]. (ros.).
