Aleksiej Nikołajewicz Griszyn-Ałmazow (właściwie Griszyn, ur. 1881 w ujeździe kirsanowskim guberni tambowskiej, zm. 1919) był rosyjskim wojskowym, który brał udział w wojnie domowej w Rosji po stronie białych.
Życiorys
Griszyn-Ałmazow ukończył korpus kadetów, a następnie w 1902 roku Michajłowską Szkołę Artylerii. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej, w tym w bitwie pod Liaoyang. Podczas I wojny światowej dowodził dywizjonem artylerii w stopniu podpułkownika, który należał do Syberyjskiego Korpusu Strzeleckiego, i był członkiem jego sztabu. Przed rewolucją październikową nie angażował się w działalność polityczną, chociaż miał sympatie do programu eserowców. W listopadzie 1917 roku został zwolniony z wojska.
Wiosną 1918 roku założył podziemną organizację antybolszewicką w Nowonikołajewsku, używając pseudonimu Ałmazow. Pod koniec maja 1918 roku jego grupa przejęła władzę w mieście i nawiązała współpracę ze zbuntowanym Korpusem Czechosłowackim pod dowództwem Radoli Gajdy. W czerwcu 1918 roku objął dowództwo Armii Syberyjskiej, która została sformowana z oddziałów białych, powstałych przy jego udziale na Syberii. Pełnił również funkcję ministra wojny w Tymczasowym Rządzie Syberyjskim.
15 lipca 1918 roku, w imieniu Tymczasowego Rządu Syberyjskiego, prowadził negocjacje z Komuczem dotyczące wspólnej walki z bolszewikami. Dowodził rozbiciem sił Czerwonej Gwardii na zachodniej Syberii oraz przeprowadził skuteczną mobilizację do wojsk białych, m.in. przymusowo wcielając do wojska mężczyzn urodzonych w 1898 i 1899 roku oraz organizując wojsko na zasadach surowej dyscypliny. We wrześniu 1918 roku stracił pozycję dowódcy Armii Syberyjskiej na rzecz Pawła Iwanowa-Rinowa, z powodu różnic w koncepcjach dalszego działania białych, które nie były zgodne z zamierzeniami przedstawicieli Ententy wspierających ich.
Po utracie stanowiska wyjechał z Omska i dołączył do Armii Ochotniczej gen. Antona Denikina, który powierzył mu zadanie tworzenia nowych oddziałów białych w Jassach. Denikin zdecydował się na to, ponieważ Griszyn-Ałmazow dysponował aktualnymi informacjami o sytuacji białych na Syberii i miał już doświadczenie w walce z bolszewikami.
W grudniu 1918 roku, po wycofaniu się wojsk niemieckich z Ukrainy, francuskie wojska interwencyjne pomogły białym w przejęciu kontroli nad Odessą i jej regionem. Siły pod dowództwem Griszyna-Ałmazowa stoczyły krótką bitwę z oddziałami Ukraińskiej Republiki Ludowej, po czym zdobyły miasto. Dowódca francuskiego kontyngentu mianował go gubernatorem Odessy. Griszyn-Ałmazow zadeklarował lojalność wobec Denikina, utworzył rząd, przejął miejski skarbiec Odessy i zlecił aresztowania osób, które podejrzewał o sympatie bolszewickie. Jego polityka zniechęciła lokalnych polityków liberalnych i demokratycznych do białych. Denikin również był niezadowolony z działań Griszyna-Ałmazowa, obawiając się, że jego niezależność w Odessie może skłonić innych do popierania federalizacji Rosji. 9 stycznia 1919 roku Denikin zażądał od Griszyna-Ałmazowa rozwiązania rządu i zarządzania miastem w oparciu o lokalne organy samorządu. Griszyn-Ałmazow miał także trudne stosunki z dowództwem francuskich wojsk interwencyjnych; bezskutecznie próbował przekonać Francuzów do zgody na zajęcie przez białych pobliskich wiosek zamieszkanych przez niemieckich kolonistów.
Pod koniec stycznia Griszyn-Ałmazow ogłosił likwidację odeskiej dumy miejskiej. Lokalne władze zgłosiły skargę do Denikina, który przychylił się do ich argumentów i mianował nowym gubernatorem Odessy gen. Aleksandra Sannikowa. Ostatecznie Francuzi, rozczarowani ciągłymi sporami z białymi, postanowili przekazać cywilną władzę w Odessie rządowi ukraińskich konserwatystów. Na krótko przed ewakuacją i zdobyciem miasta przez czerwonych, pod koniec marca 1919 roku, interwenci nakazali zarówno Griszynowi-Ałmazowowi, jak i Sannikowowi opuszczenie Odessy.
W kwietniu 1919 roku, na polecenie Denikina, Griszyn-Ałmazow stanął na czele oddziału składającego się z 25 żołnierzy i 16 oficerów i ponownie udał się do wojsk Aleksandra Kołczaka. W maju 1919 roku, na Morzu Kaspijskim, statek „Lejla”, na którym podróżował oddział, został przechwycony przez bolszewicki okręt „Karl Liebknecht”. Griszyn-Ałmazow popełnił samobójstwo, nie chcąc wpaść w ręce wroga.
Przypisy
Bibliografia
P.P. Kenez P.P., Red Advance, White Defeat. Civil War in South Russia 1919-1920, Washington DC: New Academia Publishing, 2004, ISBN 0-9744934-5-7.
