Aleksiej Griszkowski (ros. Алексей Васильевич Гришковский; urodził się 27 kwietnia?/10 maja 1904 roku w Mornicy koło Kobrynia, zmarł 5 marca 1990 roku w Charkowie) – był generałem majorem Armii Czerwonej oraz generałem brygady Ludowego Wojska Polskiego.
Życiorys
W 1915 roku ukończył wiejską szkołę w miejscowości Macy. Od listopada 1918 roku pełnił rolę syna pułku oraz pisarza pułkowego w Armii Czerwonej. Od kwietnia do grudnia 1919 roku brał udział w wojnie domowej w Rosji, walcząc na froncie południowym (10 Armia) oraz na Krymie w 1920 roku. W latach 1922–1923 uczęszczał na kursy młodszych dowódców, a po ich ukończeniu objął dowództwo drużyny, następnie plutonu, a od 1932 roku dowodził baterią w 7 pułku strzeleckim w Kazaniu. W latach 1932–1937 studiował w Wojskowej Akademii Artylerii im. F. Dzierżyńskiego, po czym rozpoczął wykłady z zakresu artylerii w szkole oficerskiej. Od grudnia 1938 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy 138 pułku artylerii w Rostowie nad Donem jako major. Od marca 1941 roku był szefem sztabu artylerii 64 Dywizji Strzeleckiej w Ordżonikidze.
Od czerwca 1941 roku uczestniczył w walkach na froncie przeciwko Niemcom pod Leningradem, a następnie w 18 Armii. Jesienią tego samego roku objął stanowisko szefa artylerii 353 Noworosyjskiej Dywizji Strzeleckiej na Froncie Północno-Kaukaskim, gdzie walczył w obronie Donbasu, w wyzwoleniu Rostowa oraz w obronie Kraju Krasnodarskiego i Kaukazu, za co został odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy. W sierpniu 1942 roku awansował na podpułkownika, a w grudniu 1942 roku na pułkownika, by w marcu 1943 roku objąć dowództwo artylerii 22 Korpusu Strzeleckiego, a później 67 Korpusu Strzeleckiego.
Na początku listopada 1944 roku rozpoczął służbę jako zastępca dowódcy artylerii 3 Armii WP (która ostatecznie nie została sformowana), a od 23 grudnia 1944 roku – 2 Armii WP. W końcu kwietnia 1945 roku pełnił funkcję p.o. dowódcy artylerii 2 Armii WP po rannym Janie Pyrskim, biorąc udział w walkach w rejonie Budziszyna. 3 maja 1945 roku Prezydium KRN mianowało go generałem brygady, a także przyznało mu Order Virtuti Militari. Udało mu się uniknąć śmierci w zasadzce zorganizowanej przez Armię Krajową, w której zginął pomylony z nim adiutant, Grisza Čirva. 11 lipca 1946 roku Rada Ministrów ZSRR zatwierdziła jego awans na stopień generała majora artylerii Armii Czerwonej. Od 5 października do 5 grudnia 1945 roku dowodził artylerią Poznańskiego Okręgu Wojskowego.
W lutym 1946 roku został ponownie przeniesiony do Armii Radzieckiej, gdzie objął dowództwo artylerii 2 Armii Uderzeniowej Grupy Wojsk Okupacyjnych w Niemczech. W maju 1946 roku został p.o. dowódcy artylerii Archangielskiego Okręgu Wojskowego. Od 1948 do 1952 roku studiował w Wyższej Akademii Wojskowej im. K. Woroszyłowa w Moskwie, a po jej ukończeniu do 1953 roku dowodził brzegową artylerią przeciwlotniczą. Następnie, do 1955 roku, był dowódcą artylerii Północnokaukaskiego Okręgu Wojskowego. Od stycznia 1955 roku do 1959 roku kierował wydziałem radiotechnicznym i techniki specjalnej w Akademii im. Goworowa w Charkowie, a w 1958 roku został zaproszony na Kreml jako jeden z najlepszych absolwentów wydziału. Od 1959 do 1961 roku pełnił funkcję szefa wydziału naziemnego i pokładowego oprzyrządowania elektrycznego rakiet kierowanych w Akademii Goworowa, po czym przeszedł do rezerwy.
W latach 1961–1964 był dyrektorem sowchozu w obwodzie charkowskim.
Zmarł 5 marca 1990 roku i został pochowany na cmentarzu wojskowym w Charkowie.
Awanse
podpułkownik – sierpień 1942;
pułkownik – grudzień 1942;
generał major artylerii – 11 lipca 1946;
generał brygady Wojska Polskiego – 3 maja 1945.
Ordery i odznaczenia
Radzieckie
- Order Lenina;
- Order Czerwonego Sztandaru (czterokrotnie) – 9 października 1943, 27 czerwca 1945;
- Order Suworowa II klasy – 25 sierpnia 1944;
- Order Wojny Ojczyźnianej II klasy – 3 stycznia 1944;
- Order Czerwonej Gwiazdy – 30 stycznia 1943;
- medale.
Polskie
- Order Virtuti Militari V klasy w 1945;
- Medal „Za udział w walkach o Berlin”;
- Medal Za Odrę, Nysę i Bałtyk;
- Medal Zwycięstwa i Wolności;
- Order Krzyża Grunwaldu.
Przypisy
Bibliografia
Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. I: A-H, Toruń 2010, s. 483–485.
