Aleksiej Daniłowicz Basmanow
(ros. Алексей Данилович Басманов; ur. 1514, zm. 1570) – bojar oraz wojewoda cara Iwana IV Groźnego, uznawany za jednego z kluczowych opriczników.
Życiorys
Był potomkiem Daniła Andriejewicza Pleszczewa-Basmana. Zyskał uznanie cara w 1552 roku, podczas oblężenia Kazania. W 1555 roku w rejonie Sudbiszczi stanął na czele armii liczącej siedem tysięcy żołnierzy, stawiając czoła wojskom chana krymskiego Dewlet Gireja, odnosząc zwycięstwo. W 1556 roku został mianowany bojarem oraz namiestnikiem Nowogrodu Wielkiego. W czasie wojen inflanckich zdobył Narwę i brał udział w oblężeniu Połocka. W 1564 roku, wspólnie z synem Fiodorem, zorganizował skuteczną obronę Riazania przed atakami sił Chanatu Krymskiego.
Odnajdował się w bliskim otoczeniu cara Iwana IV Groźnego. Był jednym z głównych inicjatorów wprowadzenia opriczniny. W 1568 roku, działając w imieniu cara, wygnał z chramu metropolitę moskiewskiego Filipa, który został oskarżony o próbę przejęcia Nowogrodu i Pskowa pod władzę króla polskiego Zygmunta II Augusta.
Literatura
Basmanow, Aleksiej Daniłowicz // Rosyjski słownik biograficzny : w 25 tomach
