Aleksiej Iwanowicz Awtonomow (ros. Алексей Иванович Автономов; urodzony 4 stycznia?/16 stycznia 1890, zmarł 2 lutego 1919 w Swiatym Krieście) był rosyjskim i radzieckim wojskowym, który brał udział w rosyjskiej wojnie domowej na Północnym Kaukazie po stronie czerwonych.
Życiorys
Awtonomow pochodził z Kozaków kubańskich. Służył w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej, gdzie osiągnął stopień chorążego, walcząc w 39 i 28 pułkach kozackich.
Po rewolucji październikowej dołączył do czerwonych. Na zlecenie Władimira Antonowa-Owsiejenki, który w 1918 roku dowodził wszystkimi wojskami czerwonymi na południu Rosji, skutecznie formował oddziały na Kubaniu. Uczestniczył w starciach z białymi siłami kozackimi pod dowództwem Aleksieja Kaledina. W styczniu 1918 roku został wyznaczony na dowódcę naczelnego Południowo-Zachodniej Armii Rewolucyjnej, która była zgrupowana w rejonie stanicy Tichorieckiej. W marcu 1918 roku prowadził kilka nieudanych ataków na stanicę Dmitrijewską, gdzie znajdowała się wówczas Armia Ochotnicza pod dowództwem Ławra Korniłowa. Po tym, jak biali dotarli do Jekaterynodaru, stolicy Kubańsko-Czarnomorskiej Republiki Radzieckiej, dowodził skuteczną obroną miasta. Po tych wydarzeniach formalnie powierzono mu dowodzenie wszystkimi wojskami czerwonymi na Północnym Kaukazie.
W kwietniu 1918 roku podjął decyzję o uwolnieniu Andrieja Szkury, który był jednym z organizatorów powstania kozackiego przeciwko czerwonym, w zamian za obietnicę stworzenia oddziału, który walczyłby wspólnie z bolszewikami przeciwko Niemcom. Uwolniony Szkuro niemal natychmiast przeszedł na stronę białych.
28 maja 1918 roku Awtonomow stracił swoje dotychczasowe stanowisko z powodu konfliktów z cywilnymi przywódcami Kubańsko-Czarnomorskiej Republiki Radzieckiej. Na jego miejsce powołano Karła Kałnina. W sporze między lokalnym kierownictwem partyjnym a Awtonomowem interweniowały najwyższe władze partyjne, przenosząc go na stanowisko inspektora oddziałów czerwonych na Kaukazie Północnym. Ostatecznie udał się do Moskwy, skąd na prośbę Sergo Ordżonikidzego został wysłany do Władykaukazu. Komisarz spraw wojskowych i morskich Lew Trocki mianował go dowódcą faktycznie nieistniejącej jeszcze armii (12 Armii). W rzeczywistości Awtonomow dowodził znacznie mniejszymi jednostkami. Brał udział w starciach czerwonych z Kozakami tereckimi, a wspólnie z Ordżonikidze formował oddziały złożone z przedstawicieli lokalnych górali (narodów nierosyjskich). Dowodził także pociągiem pancernym, a następnie oddziałem podczas walk nad Terekiem i pod Swiatym Kriestom w styczniu 1919 roku. Czerwoni doznali wielu porażek, tracąc w końcu stycznia i na początku lutego kolejne ośrodki miejskie. Ostatnie ocalałe jednostki wycofały się w kierunku Astrachania. W trakcie odwrotu znad Tereku Awtonomow zachorował i zmarł na tyfus, który w tamtym czasie dziesiątkował siły czerwonych na Północnym Kaukazie na przełomie 1918 i 1919 roku.
Przypisy
Bibliografia
P. Kenez: Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918. Washington DC: New Academia Publishing, 2004. ISBN 0-9744934-4-9.
S. Karpienko, Biełyje gienierały i krasnaja smuta, Wiecze, Moskwa 2009, ISBN 978-5-9533-3479-2.
