Aleksandyr Dimitrow Staniszew
(bułg. Александър Димитров Станишев, ur. 27 grudnia 1888 w Kilkisie, zm. 1 lutego 1945 w Sofii) – bułgarski lekarz oraz polityk, profesor Uniwersytetu Sofijskiego, pełniący funkcję ministra spraw wewnętrznych Bułgarii w 1944 roku.
Życiorys
Był jednym z czwórki synów Dimityra Nakowa Staniszewa i Maruszki. W 1904 roku zakończył edukację w bułgarskim liceum męskim w Salonikach. W tym samym roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Sofijskim, jednak po roku je przerwał i przeniósł się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium. Ukończył studia w 1910 roku, po czym rozpoczął pracę jako asystent w klinice chirurgicznej na uniwersytecie. Następnie pracował w klinikach w Bernie i Lozannie. W trakcie wojen bałkańskich oraz I wojny światowej służył w armii bułgarskiej jako lekarz wojskowy. Po wojnie, w latach 1919-1920, odbywał specjalizację w Monachium i Heidelbergu. W 1920 roku objął stanowisko profesora chirurgii klinicznej na Uniwersytecie Sofijskim. W latach 1930–1931 oraz 1937-1938 był dziekanem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Sofijskiego, a w latach 1938-1939 pełnił funkcję rektora tej uczelni. Był również założycielem i pierwszym dyrektorem kliniki chirurgicznej w Sofii oraz od 1936 roku prezesem Bułgarskiego Towarzystwa Chirurgicznego. W 1938 roku został wybrany na wiceprezesa Międzynarodowej Akademii Chirurgii z siedzibą w Genewie. W 1939 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Hamburgu, a w 1940 roku Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie. Był autorem ponad 50 prac naukowych z zakresu chirurgii, w tym podręczników dla studentów Uniwersytetu Sofijskiego.
Jego działalność polityczna koncentrowała się głównie na kwestii macedońskiej. 1 czerwca 1944 roku objął stanowisko ministra spraw wewnętrznych w rządzie Iwana Bagrjanowa. Opowiadał się za bliską współpracą bułgarsko-niemiecką. Po przejęciu władzy przez komunistów został aresztowany i skazany przez Trybunał Ludowy na karę śmierci oraz konfiskatę mienia. Został stracony 1 lutego 1945 roku w Sofii.
W 1996 roku wyrok Trybunału Ludowego skazujący Staniszewa został symbolicznie unieważniony przez Sąd Najwyższy.
Był żonaty (żona Wesa z d. Kambosewa) i miał trzech synów: Konstantina, Aleksandyra oraz Miłosza.
Publikacje
- 1919: Волево движение на изкуствината ръка. Заубербахова операция, собствена метода и техника на протезата
- 1924: Пластично възстановяване на горната устна чрез трансплантация на долната
- 1924: Лекции
- 1942: Хирургия. Лекции
Przypisy
Bibliografia
Penka Iwanowa. Проф. Александър Станишев (1866–1945) и ролята му в научния и политическия живот на България. „Асклепий. Международно списание по история и философия на медицината”, s. 31–34, 2013.
Taszo Taszew: Министрите на България 1879-1999. Sofia: АИ „Проф. Марин Дринов”/Изд. на МО, 1999, s. 160–161. ISBN 978-954-430-603-8.
