Aleksandros Papagos (gr. Αλέξανδρος Παπάγος; urodzony 9 grudnia 1883 w Atenach, zmarł 4 października 1955 tamże) był greckim marszałkiem oraz politykiem, który pełnił funkcję premiera Grecji w latach 1952–1955.
Życiorys
Od 1903 roku służył w armii greckiej. Brał udział w wojnach bałkańskich oraz I wojnie światowej. W latach 1935–1936 sprawował urząd ministra wojny i głównego inspektora wojska, a od 1936 roku był szefem Sztabu Generalnego, gdzie wprowadził reformy w armii greckiej. W okresie 1940–1941 był naczelnym dowódcą w konflikcie z Włochami i Niemcami. W lutym 1941 roku uczestniczył w rozmowach z Brytyjczykami w Tatoi, gdzie wraz z premierem Aleksandrosem Korizisem uzgodnił lądowanie brytyjskich wojsk w Grecji.
Podczas okupacji podpisał wezwanie greckich wojskowych do włączenia się w ruch oporu. Został aresztowany i od sierpnia 1943 roku był więziony w Dachau. Uwolniony 5 maja 1945 roku, długo nie chciał angażować się w wojnę domową. Piastował funkcję Wielkiego Szambelana Dworu, a dopiero 19 stycznia 1949 objął stanowisko naczelnego dowódcy sił zbrojnych. Jako żołnierz cieszący się dużym autorytetem, podniósł morale armii i nominalnie kierował dalszymi operacjami przeciwko komunistycznej partyzantce DSE. Po zwycięstwie, 17 października 1949 roku, awansowano go, po raz pierwszy w historii Grecji, do stopnia marszałka. W 1951 roku zakończył służbę w wojsku, rozpoczynając karierę polityczną.
W 1951 roku założył nową partię, Grecki Alarm („Ελληνικός Συναγερμός”), prezentującą program konserwatywny. Nowe ugrupowanie przejęło dawny elektorat Partii Ludowej i uzyskało 114 mandatów w wyborach parlamentarnych w tym samym roku. Papagos jednak odmówił objęcia rządu. Po zmianie ordynacji wyborczej jego partia zdobyła 239 mandatów z 300, mimo że uzyskała mniej niż połowę głosów. 23 listopada 1952 roku Papagos został premierem Grecji.
W zakresie polityki geostrategicznej przyjął, że USA mają dominującą rolę w całym tzw. wolnym świecie oraz zatwierdził lokalizację amerykańskich baz wojskowych w Grecji. Nie zdołał jednak ochronić Greków z Turcji przed prześladowaniami – we wrześniu 1955 roku miały miejsce pogromy, katastrofa ekonomiczna i wygnanie Greków z Konstantynopola (Stambuł), a podobne wydarzenia miały miejsce w wielu innych miejscach Turcji. Nie potrafił także zaproponować stabilnej formy dla tworzonego właśnie, w sferze projektu, dwunarodowego państwa cypryjskiego. Udało mu się jednak nawiązać bardzo dobre relacje z dotychczasowym wrogiem, Jugosławią. Osiągnął umiarkowany sukces ekonomiczny, denominując drachmę o 50%, a następnie stabilizując ją i doprowadzając do jej wymienialności. Wspierał ustawodawczo odbudowę zniszczonej wojną greckiej prowincji, ale popadł w konflikt z ministrem ds. gospodarki, co zakończyło się dymisją ministra.
Zmarł 4 października 1955 roku, po krótkiej chorobie, będąc wciąż premierem. Król Paweł I Grecki powołał na jego miejsce Konstandinosa Karamanlisa jako nowego premiera.
Zobacz też
- wojna grecko-włoska
- wojna domowa w Grecji
Przypisy
Bibliografia
J. Bonarek, T. Czekalski, S. Sprawski, S. Turlej: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 605. ISBN 83-08-03819-0.
