Aleksandretta wielkodzioba
Aleksandretta wielkodzioba, znana również jako papuga wielkodzioba (Psittacula megalorynchos), to gatunek dużego ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Żyje na wyspach Indonezji oraz na kilku wyspach południowych Filipin, gdzie najprawdopodobniej została wprowadzona.
Taksonomia
Aleksandretta wielkodzioba została po raz pierwszy opisana w 1783 roku przez holenderskiego przyrodnika Pietera Boddaerta, który nadał jej nazwę Psittacus megalorhynchos. Od 2022 roku klasyfikowana jest w rodzaju Psittacula, chociaż niektórzy badacze wciąż umieszczają ją w rodzaju Tanygnathus. Gatunek ten jest najbliżej spokrewniony z aleksandrettą modroczapkową (Psittacula lucionensis). Obecnie wyróżnia się pięć podgatunków, a w przeszłości z powodu dużej zmienności ubarwienia klasyfikowano także podgatunki takie jak: viridipennis, djampeae, floris, obiensis, batchianensis, fuliginosus oraz insularum, które obecnie są uznawane za część podgatunku nominatywnego.
Podgatunki i zasięg występowania
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia następujące podgatunki P. megalorynchos:
- P. megalorynchos megalorynchos (Boddaert, 1783) – Celebes oraz sąsiednie wyspy Moluki i wyspy Papui Zachodniej;
- P. megalorynchos affinis (Wallace, 1863) – południowe Moluki;
- P. megalorynchos sumbensis (A.B. Meyer, 1881) – Sumba;
- P. megalorynchos hellmayri (Mayr, 1944) – Roti, Semau oraz południowo-zachodni Timor;
- P. megalorynchos subaffinis (P.L. Sclater, 1883) – Wyspy Babar i Tanimbar.
Podgatunek nominatywny został wprowadzony na południowej części Mindanao oraz na pobliskich wyspach Balut i Sarangani.
Morfologia
Aleksandretty wielkodziobe osiągają długość około 41 cm i ważą około 260 g. Charakterystyczną cechą jest ich duży, czerwony dziób, od którego pochodzi nazwa gatunkowa w wielu językach, w tym polskim. Ubarwienie ptaków jest głównie zielone. Dymorfizm płciowy jest niewielki, samice są nieco mniejsze od samców. Kuper jest jasnoniebieski, a dolne części ciała mają żółtawy odcień. Barkówki oraz pokrywy skrzydłowe mogą być ubarwione w różnorodny sposób; najczęściej środek piór jest ciemny, a krawędzie jaśniejsze (żółte lub zielone). Ogon jest zielony z żółtym zakończeniem, a spód ogona w całości żółty. Lotki mają niebieskozielony odcień. Tęczówki są białe lub żółtawe, a nogi mają szarozielonkawą lub czarną barwę. Młode osobniki mają małe i średnie pokrywy skrzydłowe w kolorze zielonym zamiast czarnych.
Podgatunek P. m. affinis wyróżnia się niebieskawym nalotem na głowie, a barkówki są zielone, z kolei małe i średnie pokrywy skrzydłowe są niebieskie.
P. m. sumbensis ma ciemnoniebieski kuper, a jego głowa jest ciemnozielona.
P. m. hellmayri przypomina P. m. affinis, ale różni się brakiem niebieskiego ubarwienia na pokrywach skrzydłowych, a zgięcie skrzydła jest zielone.
P. m. subaffinis także przypomina P. m. affinis, ale ich kuper ma jasnoniebieski odcień, a niebieski na pokrywach skrzydłowych występuje w minimalnych ilościach.
Ekologia i zachowanie
Aleksandretty wielkodziobe zamieszkują przybrzeżne niziny oraz przyległe pogórza, głównie w lasach pierwotnych oraz wysokich lasach wtórnych, na obrzeżach lasów i w namorzynach. Odwiedzają również plantacje palm kokosowych i można je spotkać do wysokości 1000 m n.p.m.
Ich dieta składa się z owoców, kwiatów oraz orzechów.
Sezon lęgowy trwa od sierpnia do grudnia, a w zniesieniu znajdują się dwa eliptyczne jaja o wymiarach 39,0×28,5 mm.
Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje aleksandrettę wielkodziobą jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie jest dokładnie znana, jednak jej trend uznawany jest za malejący. Główne zagrożenia dla tego gatunku to utrata siedlisk oraz handel ptakami. W 1991 roku wprowadzono zakaz handlu tym gatunkiem, a on sam został umieszczony w Załączniku II konwencji CITES.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Zdjęcia oraz nagrania audiowizualne dostępne są na stronie eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
