Aleksandretta modroczapkowa

Aleksandretta modroczapkowa, znana również jako papuga modroczapkowa (Psittacula lucionensis), to gatunek ptaka o średniej wielkości, który należy do rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Zamieszkuje Filipiny oraz sąsiednie wyspy Malezji i Indonezji.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek ten został opisany zgodnie z zasadami nomenklatury binominalnej w 1766 roku przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza w dwunastej edycji Systema Naturae. Linneusz nazwał go Psittacus lucionensis, korzystając z nazwy wprowadzonej przez Brissona w 1760 roku w czwartym tomie dzieła Ornithologie, która jednak nie spełniała kryteriów nomenklatury binominalnej. Jako miejsce typowe Linneusz wskazał Filipiny. Na dzień dzisiejszy (2022 r.) aleksandretta modroczapkowa klasyfikowana jest w rodzaju Psittacula.

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) rozróżnia cztery podgatunki: P. l. lucionensis, P. l. hybridus, P. l. salvadorii oraz P. l. talautensis. Niektóre źródła mogą również wymieniać P. l. horrisonus, a także dawniej P. l. paraguenus, P. l. koikei, P. l. moro, P. l. nigrorum oraz P. l. siquijorensis. Obecnie wszystkie te taksony zostały włączone do podgatunku P. l. salvadorii. Niektóre źródła ograniczają się do trzech podgatunków: P. l. lucionensis, P. l. hybridus oraz P. l. talautensis, włączając P. l. salvadorii w tę ostatnią kategorię, co stanowi wersję klasyfikacji z najmniejszą liczbą podtaksonów.

Podgatunki i zasięg występowania

IOC wyróżnia następujące podgatunki aleksandretty modroczapkowej, wraz z ich zasięgiem występowania:

P. l. lucionensis (Linnaeus, 1766) – wyspy Luzon i Mindoro;
P. l. hybridus Salomonsen, 1952 – wyspa Polillo;
P. l. salvadorii Ogilvie-Grant, 1896 – od środkowych Filipin na południowy zachód po wyspy przy północno-wschodnim Borneo;
P. l. talautensis A. B. Meyer & Wiglesworth, 1895 – Wyspy Talaud.

Gatunek ten występuje również w malezyjskim stanie Sabah (na północy Borneo), gdzie populacja ta pochodzi od papug, które uciekły z niewoli.

Morfologia

Aleksandretty modroczapkowe osiągają długość do 31 cm oraz ważą od 148 do 231 g (w innych źródłach podawana waga to 200–230 g). Ich ubarwienie jest głównie zielone. Podgatunek nominatywny ma jasnoniebieski wierzch głowy, potylicę, barkówki oraz kuper. Pióra na pokrywach skrzydłowych są czarne z pomarańczowobrązowymi krawędziami, a spód ogona jest żółtawy. Dziób jest czerwony, tęczówka żółta, a nogi szare. Nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Młode osobniki mają mniej niebieskiej barwy na głowie oraz zielone pokrywy skrzydłowe.

Podgatunek P. l. hybridus ma mniej niebieskiego na głowie oraz jest jaśniejszy. U P. l. salvadorii kuper jest zielony, podczas gdy P. l. talautensis, podobnie jak P. l. salvadorii, ma zielony kuper, a błękitna barwa na głowie rozciąga się na policzki.

Ekologia i zachowanie

Aleksandretty modroczapkowe zamieszkują tereny nizinne do wysokości 1000 m n.p.m. Ich środowiskiem są lasy, a często występują także w pobliżu pól uprawnych oraz na plantacjach bananowców i palm kokosowych. Prowadzą osiadły tryb życia, przebywając zazwyczaj w grupach do 12 osobników, często w towarzystwie listkogonków złotogrzbietych (Prioniturus platurus). Ich dieta składa się z owoców, orzechów oraz nasion, które zdobywają głównie na drzewach owocowych.

Sezon lęgowy papug modroczapkowych trwa od kwietnia do czerwca. Gniazda zakładają w dziuplach drzew, gdzie samica składa od 2 do 3 jaj i wysiaduje je przez 25–31 dni. Młode opuszczają gniazdo po 54–63 dniach, a stają się w pełni samodzielne po kolejnych 3 tygodniach.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje aleksandretta modroczapkowa jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Szacuje się, że populacja dorosłych osobników wynosi od 1500 do 7000, a ich liczebność jest w trendzie malejącym. Największe zagrożenie dla tego gatunku stanowi wyłapywanie dzikich ptaków oraz utrata ich naturalnych siedlisk. Rzadziej występuje zjawisko ich zestrzeliwania. Gatunek ten znajduje się w II załączniku CITES.