Aleksandras Štromas (znany również jako Alexander Shtromas, urodzony 4 kwietnia 1931 w Kownie, zmarł 12 czerwca 1999 w Hillsdale w stanie Michigan) był litewskim prawnikiem, politologiem, sowietologiem oraz publicystą.
Życiorys
Urodził się w rodzinie żydowskiej. Jego ojciec został zamordowany 27 czerwca 1941 podczas pogromu w garażu „Lietūkis” w Kownie. W latach 1941–1943 przebywał w getcie kowieńskim, skąd udało mu się uciec. Został ukryty przez litewską rodzinę. Po wojnie został adoptowany przez rodzinę Antanasa Sniečkusa, I sekretarza KC Komunistycznej Partii Litwy. Studiował prawo na Uniwersytecie Wileńskim w latach 1947–1948 oraz na Uniwersytecie Moskiewskim w latach 1948–1952. W 1964 uzyskał stopień kandydata nauk prawnych. W latach 1952–1955 pracował jako adwokat na Litwie, a następnie jako pracownik naukowy w instytutach badawczych w Moskwie. W 1959 wrócił na Litwę, gdzie do 1973 roku kierował Laboratorium Kryminalistycznym (od 1961 r. Instytutem Kryminalistycznym). Wykładał na uczelniach wyższych w Wilnie, Moskwie i Iwanowie.
Początkowo był zwolennikiem komunizmu, jednak w późniejszych latach nawiązał kontakty z litewskimi i rosyjskimi dysydentami. W 1973 roku emigrował do Wielkiej Brytanii. W latach 1974–1977 prowadził zajęcia na Uniwersytecie w Bradford, a od 1978 do 1989 na Uniwersytecie w Salford. W 1985 roku uczestniczył w Bałtyckim Rejsie na rzecz Pokoju i Wolności, organizowanym przez grupę intelektualistów i dysydentów. W 1989 roku osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie pracował jako profesor nauk politycznych w Koledżu w Hillsdale. Był aktywnie zaangażowany w życie społeczności litewskiej w USA, a jego publikacje ukazywały się w prasie oraz czasopismach naukowych zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i USA, a także w litewskich wydawnictwach emigracyjnych oraz w rosyjskim samizdacie.
Publikacje
- Political consciousness in Soviet Lithuania, 1980
- Political change and social development: The case of the Soviet Union, 1981
- Mind against the wall, 1983
- The Soviet Union and the challenge of the future (współautorstwo z Mortonem A. Kaplanem), 1988–1989
- The jewish and gentile experience of the holocaust: A personal perspective, 1989
- Laisvės horizontai, 2001 (pośmiertnie)
Przypisy
Bibliografia
Ellen Hinsey, Tomas Venclova: Magnetyczna Północ. Martyna Ochab (tłum.). Warszawa: Zeszyty Literackie, 2017.
Aleksandras Štromas. vle.lt. [dostęp 2020-06-27]. (lit.).
