Aleksandras Gudaitis-Guzevičius

Aleksandras Gudaitis-Guzevičius (urodzony 12/25 maja 1908 w Moskwie, zmarł 18 kwietnia 1969 w Wilnie) był litewskim pisarzem oraz działaczem komunistycznym. Pełnił funkcje ludowego komisarza spraw wewnętrznych Litewskiej SRR w latach 1940–1941 oraz ludowego komisarza bezpieczeństwa państwowego Litewskiej SRR w latach 1944–1945. W stopniu generała majora.

Życiorys

W latach 1922–1928 uczęszczał do gimnazjum, a w latach 1924–1931 był członkiem Komsomołu Litwy. Od stycznia 1927 roku należał do Komunistycznej Partii Litwy, a w latach 1929–1931 do WKP(b). Od listopada 1928 roku zaangażował się w podziemną działalność rewolucyjną, był członkiem redakcji gazety KC KPL „Balsas” („Głos”) i działał w Tylży (obecnie Sowieck), Królewcu oraz Gdańsku, pisząc artykuły w podziemnych gazetach o tematyce rewolucyjnej. W czerwcu 1919 roku powrócił do Moskwy, gdzie pracował w litewskiej sekcji Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej i był przedstawicielem Komsomołu Litwy w Komunistycznej Międzynarodówce Młodzieży. Od października 1931 roku wrócił do nielegalnej działalności na Litwie, a w Kownie został wybrany sekretarzem KC KPL i Komsomołu.

W styczniu 1932 roku został aresztowany i więziony w Kownie, później w Szawlach. W lutym 1938 roku zwolniono go z powodu choroby, a on przeniósł się do Wiłkomierza. Od listopada 1938 roku był członkiem redakcji gazety literackiej „Laikas” („Czas”), a równocześnie w latach 1938–1939 był wolnym słuchaczem na Uniwersytecie Wileńskim i Kowieńskim. W listopadzie 1939 roku ponownie aresztowano go, a po agresji ZSRR na Litwę w czerwcu 1940 roku objął stanowisko wiceministra spraw wewnętrznych Litwy oraz naczelnika powiatu i miasta Wilno. Od 11 września 1940 do 31 lipca 1941 roku pełnił funkcję ludowego komisarza spraw wewnętrznych Litewskiej SRR, a od 2 stycznia 1941 roku był starszym majorem bezpieczeństwa państwowego (NKWD). W okresie od lipca do września 1941 roku pracował w Obozie Specjalnym NKWD, a od września 1941 do stycznia 1942 roku był w rezerwie Wydziału II NKWD ZSRR. Od 18 stycznia do 1 lipca 1942 roku kierował Oddziałem 5 Wydziału II Zarządu IV NKWD ZSRR, a od 1 lipca 1942 do 14 maja 1943 roku był szefem Oddziału 3 Wydziału I Zarządu IV NKWD ZSRR. 14 lutego 1943 roku został mianowany komisarzem bezpieczeństwa państwowego.

Od 14 maja do 30 listopada 1943 roku kierował Oddziałem 3 Wydziału II Zarządu IV NKGB ZSRR, a następnie dowodził Grupą Operacyjną NKGB na Litwie. Od 12 lipca 1944 do 4 sierpnia 1945 roku był ludowym komisarzem bezpieczeństwa państwowego Litewskiej SRR, a 9 lipca 1945 roku otrzymał awans na generała majora. Latem 1945 roku został ciężko ranny w zamachu i wysłany na leczenie, a we wrześniu 1945 roku przeniesiono go do rezerwy z powodu stanu zdrowia. Poświęcił się twórczości literackiej jako autor romansów historycznych, takich jak „Prawda kowala Ignotasa” (tom 1-2, 1948–1949), „Bracia” (tom 1-4, 1951–1955) i „Rozmowa” (tom 1-2, 1964–1965). Od czerwca 1945 do maja 1953 roku pełnił funkcję dyrektora wydawnictwa literackiego, a od czerwca 1953 do lipca 1955 roku był ministrem kultury litewskiej SRR. W latach 1950–1953 oraz od czerwca 1955 roku był członkiem Zarządu Związku Pisarzy ZSRR. W 1948 roku eksternistycznie ukończył gimnazjum w Wilnie, a w 1956 roku ukończył zaocznie 3 kursy Instytutu Literackiego w Moskwie. W 1968 roku został uznany za ludowego pisarza Litewskiej SRR oraz był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR w 1, 2 i 4 kadencji.