Aleksandra Wojciechowska z domu Bilanowska (ur. 15 maja 1930 w Poznaniu, zm. 9 czerwca 2009 w Kiekrzu) była polską animatorką kultury oraz etnografką.
Życiorys
Urodziła się w rodzinie kupieckiej jako córka Antoniego i Apolonii Bilanowskich. Jej ojciec, uczestnik powstania wielkopolskiego, był w czasie II wojny światowej więźniem obozu koncentracyjnego. W wyniku tej sytuacji, nastoletnia Aleksandra oraz jej matka zmuszone były do pracy zarobkowej. Mimo trudności finansowych, Aleksandra nie porzuciła nauki, uczęszczając na tajne komplety. W 1945 roku rozpoczęła naukę w Gimnazjum im. Generałowej Zamoyskiej w Poznaniu, a w 1950 roku wstąpiła na Uniwersytet Poznański na kierunek związany z historią kultury materialnej. Ukończyła studia licencjackie w 1953 roku, a w latach 1955–1957 kontynuowała naukę na studiach magisterskich pod okiem profesora Józefa Burszty, pisząc pracę na temat Chłopskiego budownictwa mieszkalnego w powiecie kcyńskim.
W 1959 roku rozpoczęła pracę w Pracowni Badania Folkloru przy Wojewódzkim Domu Kultury w Poznaniu. W 1962 roku objęła kierownictwo Uniwersytetu Kultury w Pałacu Kultury w Poznaniu, prowadząc dwuletnie Studium Oświaty Dorosłych, gdzie pracowała aż do 1993 roku. Tam prowadziła zajęcia z historii kultury i etnografii, oferując również konsultacje w ramach poradni etnograficznej dla instruktorów zespołów folklorystycznych, a także organizując plenery oraz wystawy twórczości ludowej.
Jej badania dotyczyły folkloru i kultury ludowej Wielkopolski, ziemi lubuskiej oraz województwa koszalińskiego. Była autorką monografii Dożynki w Wielkopolsce, wydawanej trzykrotnie (1967, 1970, 1983–1984), która była skierowana częściowo do zespołów folklorystycznych. Publikowała także artykuły w pracach zbiorowych, takich jak Kultura ludowa Wielkopolski (1960–1967) oraz Stare i nowe w kulturze wsi koszalińskiej (1964), redagowanych przez Józefa Burszty. Od 1987 roku zajmowała się tworzeniem scenariuszy i komentarzy do filmów dokumentalnych poświęconych kulturze ludowej i folklorowi Wielkopolski. Wspólnie z Januszem Piwowarskim zrealizowała zbiór 24 filmów na kasetach wideo pod tytułem Videoteka Folkloru Wielkopolskiego. W latach 2007–2008, dzięki wsparciu finansowemu Stowarzyszenia Twórców Ludowych, filmy zostały przetransferowane na płyty DVD. W 2008 roku Studio Pro Video Janusza Piwowarskiego wydało 9 płyt zatytułowanych Śladami tradycyjnej kultury ludowej. Część z tych filmów dotyczyła strojów ludowych (np. Strój szamotulski, Strój bamberski, Strój biskupiański), twórców ludowych (np. Henryk Hagel – rzeźbiarz ludowy, Zdzisław i Piotr Staszakowie – rodzina rzeźbiarzy, Józef Dzieciątkowski – garncarz ludowy) oraz zwyczajów ludowych (np. Wesele szamotulskie, Chodzenie z niedźwiedziem). W filmach zawarto także relacje z imprez folklorystycznych, takich jak XVII Turniej Dudziarzy Wielkopolskich.
Aleksandra Wojciechowska była długoletnią członkinią Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (od 1962 roku) oraz Stowarzyszenia Twórców Ludowych, w którym była współzałożycielką Oddziału Wielkopolskiego (1986) oraz przewodniczącą Rady Programowej. Została odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983), Złotym Krzyżem Zasługi (1972), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1971), a także odznaką honorową Miasta Poznania oraz odznaką honorową „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego”. W 1995 roku Mazowieckie Towarzystwo Kultury przyznało jej nagrodę im. Oskara Kolberga.
Od 1949 roku była zamężna i miała córkę Ewangelinę, która jest doktorem historii oraz wydawcą źródeł historycznych. Ostatnie lata swojego życia spędziła u córki w Kiekrzu, gdzie zmarła 9 czerwca 2009 roku. Została pochowana na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu.
Bibliografia
Zbigniew Toroński, Aleksandra Wojciechowska (1930–2009), „Lud”, tom XCIII za rok 2009, s. 389–390 (z fotografią)
