Aleksandra Fryderyka Wilhelmina Oldenburska [ros. Александра Петровна, niem. Alexandra Friederike Wilhelmine von Oldenburg], znana w imieniu zakonnym jako Anastazja Kijowska [ros. Анастасия Киевскя] (urodzona 21 maja?/2 czerwca 1838 w Petersburgu, zmarła 12 kwietnia?/25 kwietnia 1900 w Kijowie) była rosyjsko-niemiecką arystokratką, księżniczką z dynastii oldenburskiej oraz wielką księżną Rosji jako żona Mikołaja Romanowa. Jest również świętą prawosławna w eparchii kijowskiej.
Życiorys
Aleksandra Fryderyka Wilhelmina była najstarszą córką księcia Piotra Oldenburskiego oraz Teresy Nassau, która była przyrodnią siostrą Zofii Wilhelminy Nassau, królowej Szwecji, żony Oskara II. Choć pochodziła z niemieckiej rodziny, dorastała w Rosji i była silnie związana z dynastią Romanowów.
Ojciec Aleksandry, Piotr Oldenburski, był jedynym żyjącym synem wielkiej księżnej Katarzyny Pawłownej, czwartej córki Pawła I, cara Rosji. Był to człowiek zaangażowany w carskie wojsko, a także naukowiec i filantrop. Księżniczka dorastała w szczęśliwej rodzinie Oldenburskiej, gdzie książę Piotr i jego żona stawiali na wzorowe życie rodzinne oraz staranną edukację dzieci. Zimą rodzina spędzała czas w Peterhofie, a latem w Kamenoi – Ostroff. W trakcie swojej edukacji Aleksandra zainteresowała się medycyną i problemami społecznymi dotyczącymi ubóstwa.
Małżeństwo
Rodzice Aleksandry zaaranżowali jej małżeństwo. 25 października 1855 roku została zaręczona z wielkim księciem Mikołajem Mikołajewiczem, trzecim synem cara Mikołaja I oraz jej kuzynem. Aleksandra, która była luteranką, przeszła na prawosławie 7 stycznia 1856 roku, a od tego momentu tytułowano ją jako Aleksandrę Petrowną, wielką księżną Rosji. Ceremonia ślubna odbyła się 6 lutego 1856 roku w Peterhofie. Ich pierwszy syn przyszedł na świat dziewięć miesięcy później w apartamencie Pałacu Zimowego. W grudniu 1861 roku para przeniosła się do nowo zbudowanego Pałacu Mikołaja, gdzie w 1864 roku Aleksandra urodziła drugiego i ostatniego syna. Wkrótce po tym ich małżeństwo zaczęło się pogarszać.
Aleksandra była osobą bardzo skromną. Jako wielka księżna ceniła prostotę i unikała życia publicznego, koncentrując się na religii oraz medycynie. Była także utalentowaną malarką. Chociaż nie uchodziła za piękną, jej szczerość i sympatyczne usposobienie zyskiwały jej wielu zwolenników. Jej dwie szwagierki, Maria Aleksandrowna i Aleksandra Józefówna, również darzyły ją sympatią. Mąż początkowo poważnie podchodził do jej pomysłów, sfinansował szpital, gdzie mogła rozwijać swoje pomysły, a biedni pacjenci otrzymywali darmową pomoc. Czasami sama angażowała się w opiekę nad chorymi. Ostatecznie założyła instytut praktyk pielęgniarskich w Petersburgu.
W późnych latach 60. małżeństwo Aleksandry znalazło się w poważnym kryzysie. Oboje dostrzegli, że mają niewiele wspólnego. Wielka księżna, nie wyróżniająca się urodą, wolała unikać dworu, co irytowało jej męża, który krytykował jej skromny styl ubierania się. Po przejściu na prawosławie, Aleksandra stała się bardzo religijna, a jej pasjami stały się religia i medycyna.
Pałac pary w Sankt Petersburgu był tak obszerny, że rzadko się spotykali. Pojawiali się razem jedynie na oficjalnych wydarzeniach. Ostatecznie Mikołaj nawiązał romans z tancerką Katarzyną Chislową, co nie było tajemnicą. W 1868 roku tancerka urodziła ich pierwsze z pięciorga dzieci. Według niektórych źródeł, Aleksandra Petrowna miała odwzajemnić niewierność męża, biorąc sobie kochanka, z którym w 1868 roku również miała syna. Brak jednak dowodów na potwierdzenie tych wydarzeń, a historia nieślubnego dziecka wydaje się wątpliwa.
W 1870 roku małżeństwo Aleksandry stało się jedynie źródłem goryczy. Oburzenie było jej jedyną odpowiedzią na męża. Wielka księżna spędzała coraz więcej czasu w Kijowie, podczas gdy jej mąż dzielił czas pomiędzy swoje dzieci z Aleksandrą a drugą rodziną. Kiedy Mikołaj chciał poprawić status swoich nieślubnych dzieci, Aleksandra Petrowna interweniowała u cara Aleksandra II, jednak jej szwagier okazał się mało współczujący. Widzisz, pisał car, on potrzebuje kobiety, która może mu dać miłość. Popatrz tylko na siebie! Widzisz, jak się ubierasz? Żaden mężczyzna nie uznałby cię za atrakcyjną. Mimo to, po tym spotkaniu Aleksander doradził Mikołajowi, aby zachował ostrożność.
Późniejsze lata
W 1880 roku Aleksandra postanowiła opuścić stolicę imperium na stałe i osiedliła się w Kijowie. Początkowo mieszkała w Pałacu Maryńskim, a później przeniosła się do klasztoru. Jednak nie zgodziła się na rozwód, który zaproponował jej mąż. Wielki książę Mikołaj miał nadzieję przeżyć swoją żonę, jak mówił Aleksandrowi II, a potem ożenić się ze swoją kochanką. Aleksandra, pomimo słabego zdrowia, przeżyła nie tylko męża, ale i jego kochankę. Tancerka Katarzyna zmarła w 1889 roku, a wielki książę Mikołaj zmarł w 1891 roku na Krymie, dwa lata po jej śmierci. Aleksandra odmówiła udziału w jego pogrzebie, nie wybaczając mu nigdy. Nie złożyła nawet hołdu, gdy pociąg z jego ciałem przejeżdżał przez Kijów.
W 1891 roku, po śmierci męża, Aleksandra złożyła wieczyste śluby mnisze, przyjmując imię Anastazja. Założyła w Kijowie monaster Opieki Matki Bożej, w którym zakonnice pełniły rolę pielęgniarek i prowadziły szpitale, schroniska oraz przychodnie dla ubogich. Całe swoje życie poświęciła pasji, która zawsze była dla niej najważniejsza. Pozostała blisko związana ze swoimi synami, którzy w rodzinnym konflikcie opowiedzieli się po jej stronie. Wielka księżna była na Krymie w 1898 roku, kiedy jej synowa, Milica Czarnogórska, urodziła bliźniaczki, z których jedna zmarła wkrótce po narodzinach. Aleksandra pochowała swoją zmarłą wnuczkę na klasztornym cmentarzu w Kijowie. Zmarła 25 kwietnia 1900 roku w Kijowie, w wieku 61 lat, dotknięta rakiem żołądka. Dziś jej grób jest znów pod opieką zakonnic, które kontynuują jej dzieło.
24 listopada 2009 roku została kanonizowana przez Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego jako Anastazja Kijowska, święta czczona lokalnie w eparchii kijowskiej.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Анастасия Киевская.
Царственная инокиня Анастасия Киевская: «Нужно уметь жить…».
