Aleksandra Naumik (znana również jako Alex, Alexandra Naumik Sandøy, ur. 12 sierpnia 1949 w Wilnie, zm. 17 września 2013 w Oslo) była polsko-norweską piosenkarką oraz wokalistką grupy Alex.
Życiorys
Polska
Aleksandra była córką Mikołaja, weterana kampanii wrześniowej i oficera AK, oraz Haliny z Kobylińskich. Pochodziła z rodziny inteligenckiej. Imię zawdzięcza stryjowi Aleksandrowi, chirurgowi z Lublina. Po wojnie jej rodzice uniknęli deportacji, co pozwoliło jej urodzić się w Wilnie przy ul. Artyleryjskiej. W 1951 roku, cała rodzina została deportowana do Usola Syberyjskiego w obwodzie irkuckim, gdzie rodzice i dziadkowie Aleksandry pracowali przymusowo w Tajturskich Zakładach Drzewnych. Po sześciu latach, dzięki staraniom stryja, udało im się opuścić Związek Sowiecki i wyjechać do PRL przez Litewską SRS.
W 1957 roku Naumikowie osiedli w Kluczborku, gdzie Aleksandra rozpoczęła naukę w liceum. Już w młodym wieku zdobyła liczne nagrody dzięki swojemu 4,5-oktawowemu głosowi. Swoją karierę muzyczną rozpoczęła w 1966 roku piosenką Adama Sławińskiego i Agnieszki Osieckiej pt. Krokodyl na Mazurach, pochodzącą z pierwszego polskiego musicalu Listy Śpiewające, wydanego wyłącznie na płycie. W 1967 roku wystąpiła na Festiwalu w Opolu w debiutach z piosenką Rurka z Kremem, przy akompaniamencie Alibabek. Debiuty wygrał Czesław Niemen z utworem Dziwny jest ten świat. W 1969 roku ukończyła studia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi i nawiązała współpracę z zespołem Quorum, w którym śpiewała przez rok.
Norwegia
W 1970 roku poślubiła norweskiego reżysera filmowego oraz polonofila Haakona Sandøya, z którym przeprowadziła się do Norwegii. Zadebiutowała tam w 1977 roku, wprowadzając na norweską scenę funk rock. Zdobyła najwyższe wyróżnienie norweskiego przemysłu muzycznego Spellemannprisen (w kategorii pop) za dwie płyty: Alex i Handle With Care, które szybko osiągnęły status złotych. Dzięki popularności Aleksandry Naumik mogła współpracować z wieloma znanymi artystami. Podpisując kontrakty z Polygram International (obecnie Universal) i RCA Records, miała okazję występować obok takich muzyków jak David Foster, Mike Hurst, Andraé Crouch, Andy Summers i Glen Matlock. Jej występy przyciągały dwudziestomilionową widownię w niemieckim programie telewizyjnym Musikladen, emitowanym w 18 krajach. W szczytowym okresie kariery wyznaczała trendy w popkulturze, a określenie fryzura na Alex (Alex-hår) jest do dziś powszechnie używane. W 1980 roku magazyn Det Nye uznał ją za Artystkę Roku. Rok później w Helsinkach otrzymała nagrodę Nord-Ring. Współpracując z markami takimi jak Ford, Levi’s, BASF czy Helen Curtis, była pionierką w pozyskiwaniu sponsorów.
Zespół Alex założony został w 1976 roku przez Aleksandrę Naumik przy wsparciu Bjørna Christiansena, Sveina Gundersena (wcześniej Aunt Mary), Brynjulfa Blixa oraz Pera Ivara Johansena. Nazwa zespołu została wymyślona przez Jensa Bjørneboe, autora powieści Kruttårnet („Baszta Prochowa”), który umieścił w niej dedykację Maleńkiej Alex. Tragiczny wypadek autobusu, w którym zginął perkusista Per Ivar Jensen, miał miejsce 19 września 1980 roku, podczas tournée zespołu. Wypadek spowodowany był najprawdopodobniej wadliwymi hamulcami, jednak sprawa nigdy nie została w pełni wyjaśniona. Zarówno wypadek, jak i rozstanie z mężem na pewien czas zahamowały karierę piosenkarki. W dniu ogłoszenia stanu wojennego w Polsce, Alex zaśpiewała Mazurka Dąbrowskiego podczas spontanicznego wiecu na Placu Uniwersyteckim w Oslo.
Ze względu na swoje antykomunistyczne poglądy była krytykowana i marginalizowana przez lewicowe media w Norwegii. Mimo zdobycia złotych płyt i międzynarodowego uznania, już w 1977 roku została wygwizdana przez młodzieżówkę socjalistyczną podczas koncertu rockowego ze szwedzkim artystą Cornelisem Vreeswijkiem. Ku oburzeniu swoich fanów, nie została uwzględniona w programie telewizyjnym NRK poświęconym historii rocka w Norwegii. Dopiero w 2008 roku zaczęła wydawać składanki swoich nagrań, gdyż niektóre utwory nie były udostępniane przez archiwa nawet po 30 latach. W 1992 roku Aleksandra Naumik zarejestrowała nazwę Alex jako zastrzeżony znak towarowy, uniemożliwiając znanemu parodzyście występy pod tym samym nazwiskiem. Przez wiele lat pracowała jako autorka piosenek i producent w Stanach Zjednoczonych i Japonii. Album Faith Leany (Leana Greene), skomponowany i wyprodukowany przez Alex, osiągnął pierwsze miejsce na liście Billboardu w czerwcu 2005 roku i w styczniu 2007 roku.
Aleksandra Naumik pracowała z grupą historyków nad filmem dokumentalnym o Sybirakach oraz lewicowej dominacji w europejskim przemyśle rozrywkowym. Od wielu lat była związana z muzykiem i kompozytorem Atle Bakkenem. Z małżeństwa z Haakonem Sandøy ma córkę Naomi. 11 października 2013 roku Aleksandra Naumik spoczęła w Kluczborku, obok swojego ojca.
Dyskografia
Albumy solowe
„Alex” – Mercury, 1977
„Handle With Care” – Mercury, 1977
„Hello, I Love You” – Mercury, 1979
„Daddyʼs Child” – Polydor, 1980 – zawiera angielską wersję piosenki Univers, która dotarła do norweskiego finału Melodi Grand Prix w 1980 roku. Norweska wersja została wydana tylko na singlu oraz składance poświęconej Melodi Grand Prix 1980, obok utworu I’m not alone, który również był propozycją występu na MGP w 1980 roku.
„Alexʼ beste” – Polydor, 1981 – składanka zawierająca piosenkę Rock’n Roller, którą Alex zaśpiewała w norweskim Melodi Grand Prix 1981.
„Always” – CBS, 1983
„Almost” – 1991
„Living in Color” – 1993
Single
„Heartbreak Queen” – Mercury, 1977
„Heartbreak Queen” (wydanie australijskie) – Mercury, 1977
„Heartbreak Queen / Heartbreak Queen” (wydanie amerykańskie) – Freeflight, 1977
„Heartbreak Queen / Only You Can Make Me Stronger” (wydanie amerykańskie) – Freeflight, 1977
„Flying High / Listen To The Music” (wydanie brytyjskie) – Mercury, 1978
„Listen To The Music” (wydanie niemieckie) – Metronome, 1978
„Listen To The Music / I Won’t Hold You Down” (wydanie francuskie) – Mercury, 1979
„Rock Machine” (wydanie brytyjskie) – Mercury, 1979
„Hello I love you / Rock Machine” – Mercury, 1979
„Rock Machine / Hello I love you” (wydanie niemieckie) – Mercury, 1980
„Univers / Slike drømmer om hus” – Mercury, 1981 – strona B „Slike drømmer om hus” pochodzi z płyty Ketila Bjørnstada „Leve Patagonia” (1978), na której Alex wystąpiła gościnnie.
„Rock’n’roller / Instrumental” – Mercury, 1981
„Flying High / Listen To The Music” – Mercury, 1982
„I love Warszawa / Dreamboy” – CBS, 1982
„Dreamboy / I love Warszawa” (wydanie brytyjskie) – CBS, 1984
„Don’t break down My Heart / Stop All The Trains” (wydanie na Europę Wschodnią) – Polskie Nagrania i inne, 1984
„Almost / Can’t get next to you” – Ventura Records, 1991
„Living In Color” – MTG, 1993
„Home Is Where The Hatred Is” – AlexMusic/EMU, 2008
„I Wanna Fly” – AlexMusic/EMU, 2008
Inne wydania
„Listy Śpiewające” (składanka) – piosenka, 1966
„Festiwal w Opolu” (składanka) – piosenka, 1967
K.M. Myrland „Isbål” – 1976
„Heksedans” z Janem Eggumem – 1977
„I can’t stop loving you” z Perem Elvisem Granbergiem – 1977
„Lion and the Lamb” – 1978
„Soloflight” ze Sveinem Finjarnem – 1978
„Melodi Grand Prix 1979” – 1979
„Songwriters for the Stars” z Davidem Foster’em – 1982
„Norsk Rock” (składanka) – 1983
„Sylfest Strutle På Reisefot” – 1983
„Sammen for livet” Forente Artister (norweski wariant „We Are The World”) – 1985
„Melodi Grand Prix 1986” – 1986
„Hockeyfeber” (soundtrack) – 1979
„Norske Filmklassikere” (soundtrack) – 1993
„Songwriters for the Stars” (podwójne CD, piosenka) – 1994
„Crazy” (wydanie japońskie) – 1997
„Lucky Star” (wydanie japońskie) – 1997
„Dancemania7” (wydanie japońskie) – 1997
„DancemaniaDeluxe2” (wydanie japońskie) – 1998
„Sacred Place” z Emmanuelem (wydanie amerykańskie) – 1999
„FrodoCpu” (wydanie amerykańskie) – 1999
„There Is Hope” z Emmanuelem (wydanie amerykańskie) – 2000
„Look At The Shape I’m In” z Maje (wydanie amerykańskie) – 2004
„Faith” z Leaną (amerykańskie i europejskie wydanie) – Leana, 2006
Muzyka filmowa
„Lasse & Geir” – Wam & Vennerød, 1977
„Julia” – Wam & Vennerød, 1982
„Hockeyfeber” – Oddvar Bultuhus, 1983
„Norske Filmklassikere” – 1993
„Serving In Silence” – CBS, 1996
DVD
Best Of Musikladen (Vol. 1 – 10) – Radio Bremen, Niemcy, 2002
Melodi Grand Prix
„Univers” (1980, trzecie miejsce w norweskim finale) – norweska wersja została wydana na singlu z balladą Ketila Bjørnstada „Slike drømmer om hus” na stronie B. Piosenka pochodzi z albumu „Leve Patagonia” (1978), na którym Alex wystąpiła gościnnie. „Univers” wydano również na płycie długogrającej w tym samym roku, razem z piosenkami finału międzynarodowego Melodi Grand Prix z roku 1980. Angielska wersja Universe została nagrana na płycie „Daddy’s Child” w 1980 roku.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Hasło na Rockipedii (norw.)
Strona z wycinkami z norweskiej prasy: inter-sat.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-10)]. (norw.)
