Aleksandra Łappa Karwowska, znana także jako Aleksandra z Łappów Karwowska, Aleksandra Łappo czy Ola Łappianka (ur. 1872 w Choromcach, gubernia mińska) była polską działaczką narodową, oświatową i społeczną oraz nauczycielką.
Życiorys
Urodziła się w 1872 roku w majątku ziemskim w Choromcach, w powiecie bobrujskim. Była wnuczką Aleksandra Łappy, który pełnił funkcję gubernialnego marszałka mińskiego przed powstaniem styczniowym.
Ukończyła siedmioklasową szkołę H. Czarnockiej w Warszawie. Zdała egzamin na nauczycielkę domową języka francuskiego oraz ukończyła kurs freblowski u Weryho-Radziwiłłowiczowej. Przez dwa lata kontynuowała naukę w tajnym Uniwersytecie Latającym w Warszawie.
W 1892 roku powróciła na ziemię mińską z zamiarem założenia szkoły średniej w Mińsku i ożywienia ducha polskości w tym mieście. Mimo jej starań, władze kategorycznie zabroniły jej tworzenia jakichkolwiek placówek edukacyjnych. Zajmowała się udzielaniem prywatnych lekcji oraz działalnością patriotyczną w Mińsku, organizując obchody narodowe, odczyty dla młodzieży, kursy i tajne nauczanie dla ubogiej ludności polskiej.
W latach 1892–1912 prowadziła kursy dla analfabetów, komplety niedzielne dla dziewcząt oraz wieczorne komplety dla chłopców, gdzie uczyła języka polskiego, historii Polski i arytmetyki. Najzdolniejsze uczennice przygotowywała do roli nauczycielek, które prowadziły organizowane przez nią tajne komplety dla dzieci robotników i ubogich chłopów. Nauczała również na kursach dla szwaczek i rzemieślników.
Organizowała pomoc materialną, choinki, święconki i letnie wyjazdy dla najbiedniejszych dzieci. Polskie społeczeństwo Mińska wspierało jej działalność, udostępniając swoje domy na tajne szkoły. Dwory na ziemi mińskiej, takie jak Czarnockich, Jeleńskich, Reytanów i Krahelskich, były miejscem letnich kolonii dla dzieci. W domach doktora Witkowskiego i Niesłuchowskich w Mińsku odbywały się ważne uroczystości. Doktorowa Malkiewiczowa, M. Iwaszkiewiczowa, M. Niesłuchowska, K. Boguszewska oraz M. Lagietowiczówna zajmowały się zbieraniem funduszy i organizowaniem tajnych kompletów.
W 1905 roku, w wyniku wybuchu rewolucji, zwołała zebranie, na którym przedstawiła warunki tajnego nauczania oraz sytuację oświatową w Mińsku, a także zainicjowała powstanie Towarzystwa Oświata, w którym działała do 1912 roku. Współpracowała z takimi osobami jak Michalina Łęska, Niesłuchowska, Czekotowska oraz ksiądz Łoziński.
W 1912 roku wyszła za mąż i wyjechała z mężem do Łodzi. Krótko po rozpoczęciu I wojny światowej, jako żona obywatela pruskiego, została zesłana wraz z mężem do Charkowa. W Charkowie przez cztery lata utrzymywała się z udzielania prywatnych lekcji, a wieczorami prowadziła bezpłatne zajęcia w Domu Polskim. Angażowała się również w wydział opieki nad dziećmi wygnańców przy Towarzystwie Ofiar Wojny w Charkowie.
Przypisy
