Aleksandra Krzyżanowska
Aleksandra Krzyżanowska (urodzona 24 czerwca 1928 w Zaleszczykach, zmarła 11 kwietnia 2012 w Warszawie) była polską numizmatyczką oraz muzeologiem, specjalizującą się w klasycznej numizmatyce antycznej.
Życiorys
Urodziła się na kresach II Rzeczypospolitej w rodzinie Zahorskich, która pokoleniowo oddana była tradycjom patriotycznym. Swoje gimnazjum ukończyła w Warszawie w czasie II wojny światowej. Po jej zakończeniu, w 1946 roku, rozpoczęła studia z zakresu archeologii na Uniwersytecie Warszawskim, zdobywając tytuł magistra archeologii klasycznej w 1952 roku. Jej praca magisterska dotyczyła numizmatycznej ikonografii dynastii Sewerów w zbiorach warszawskiego muzeum. Już podczas studiów nawiązała współpracę z warszawskim Muzeum Narodowym, gdzie zaczęła pracować w Dziale Sztuki Starożytnej jako dokooptowany specjalista w 1948 roku. W 1950 roku podjęła stałą pracę w tej instytucji jako młodszy asystent w Gabinecie Monet i Medali.
W 1967 roku uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim, broniąc pracy poświęconej mennictwu Antiochii Pizydyjskiej, która została opublikowana w języku francuskim w 1970 roku i zdobyła uznanie w międzynarodowym środowisku numizmatycznym. Od początku 1968 roku pełniła funkcję kustosza Działu Monet Antycznych w Muzeum Narodowym w Warszawie, a w 1971 roku objęła stanowisko kuratora Gabinetu Monet i Medali, które piastowała aż do przejścia na wcześniejszą emeryturę w 1986 roku. Równocześnie działała w naukowych instytucjach, będąc wieloletnim członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego oraz Komisji Numizmatycznej.
Od 1966 roku angażowała się w popularyzację wiedzy naukowej, będąc redaktorką „Wiadomości Numizmatycznych” oraz członkiem rady redakcyjnej „Biuletynu Numizmatycznego” w latach 1966-1986. Od 1981 roku brała udział w redagowaniu „Prac i Materiałów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”. W trakcie swojej kariery uczestniczyła w międzynarodowych konferencjach, sympozjach i kongresach numizmatycznych, odbywających się w takich miastach jak Rzym, Kopenhaga, Budapeszt, Nowy Jork czy Brno, gdzie prezentowała wyniki swoich badań. W Polsce była obecna na sesjach i wydarzeniach kulturalnych poświęconych numizmatyce, propagując swoją wiedzę w licznych referatach i odczytach naukowych.
Współpracowała z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie sukcesywnie opracowywała znaleziska monet odkrytych podczas polskich misji archeologicznych w basenie Morza Śródziemnego. Brała udział w wykopaliskach w syryjskiej Palmyrze oraz egipskim Tell Atrib, co wiązało się z badaniami nad mennictwem palmyreńskim oraz hellenistycznym Egiptem. W jej dorobku naukowym znajduje się około 150 publikacji, w tym monografie, artykuły, katalogi oraz recenzje.
W uznaniu jej osiągnięć została odznaczona w 1987 roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Wcześniej otrzymała od ministerstwa kultury Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury w 1978 roku oraz Złotą Odznakę za Opiekę nad Zabytkami w 1982 roku. Dodatkowo, Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne przyznało jej medal Zasłużonego dla Numizmatyki Polskiej.
Wybrane publikacje
- Monnaies coloniales d’Antioche de Pisidie. Travaux du Centre d’Archéologie Méditerranéenne de l’Académie Polonaise, 7. Varsovie: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970
- Les monnaies de Palmyre: leur chronologie et leur rôle dans la circulation monétaire de la région. W: Les monnayages syriens (red. Ch. Augé). Beyrouth: Institut Français d’Archéologie du Proche-Orient, 2002, s. 167-173
- Numizmatyka. W: Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. T. 1 (red. E. Wipszycka). Warszawa: PWN, 1982, s. 233-304
- Sylloge Nummorum Graecorum, Poland. Vol. II: The National Museum in Warsaw, Part 1 – The Northern Black Sea Coast: Chersonesus–Bosporus. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2015 [współautorstwo]
- Skarb denarów rzymskich z Drzewicza. Wrocław: Ossolineum, 1976
- Skarb denarów rzymskich z Golubia nad Drwęcą. „Wiadomości Numizmatyczne”, t. 4 (1960), nr 3, s. 129-207
- Ikonografia rodziny Sewerów na monetach rzymskich jako wyraz sztuki rzymskiej na przełomie II i III wieku. „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, t. 2 (1957), s. 175-252
- Monety rzymskie i bizantyjskie znalezione w czasie wykopalisk na grodzisku Odercy (Bułgaria). „Slavia Antiqua”, t. XXIX (1983), s. 179-203
Bibliografia
- Janina Wiercińska: Dr Aleksandra Krzyżanowska. „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, t. 1/37 (2012/2013), s. 287-289
- Tomasz Bylicki: Bibliografia prac dr Aleksandry Krzyżanowskiej. „Wiadomości Numizmatyczne”, t. 32 (1988), nr 3-4 (125-126), s. 251-254
