Aleksandra Gawrych, z domu Serafin (ur. 16 listopada 1902 w Lesznowoli, zm. 1 stycznia 1994) – Polka, uhonorowana tytułem Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.
Życiorys
Córka Józefa i Julii Serafinów. Zawarła związek małżeński z Janem Gawrychem, z którym wychowała kilkoro dzieci, a wśród nich Józefa (nazywanego Niutkiem, ur. 1938), Jadwigę (ur. 1931) oraz najstarszego syna Jerzego. Z Józefem i Jadwigą zamieszkiwali w leśniczówce położonej między Wólką Czarnińską a Ludwinowem (powiat miński), gdzie Jan pełnił rolę gajowego oraz instruktora pszczelarstwa. Jerzy, starszy syn, mieszkał w Mińsku Mazowieckim, gdzie uczęszczał do gimnazjum. W czasie wojny Jan był członkiem Gwardii Ludowej.
W okresie okupacji rodzina Gawrychów przyjęła u siebie uciekiniera z warszawskiego getta – trzydziestoletniego skrzypka z Filharmonii Warszawskiej oraz fryzjera Abrahama (Abrama) Słomkę. Słomka nauczył Jadwigę i jej brata gry na skrzypcach. Utrzymywał się z pracy fryzjera i balwierza w pobliskich wsiach, do których chodził z walizką pełną przyborów. Zarobione pieniądze przekazywał Aleksandrze. Gawrychowie dostarczali również żywność Żydom z okolicznego Stanisławowa oraz pomagali Żydom kryjącym się w lasach w pobliżu. W ich leśniczówce znajdowali schronienie także Żydzi: Teresa Papier (z d. Zylberberg), Chaskiel Papier, szesnastoletnia Fryda (Frania) Aronson (z d. Szpigner) oraz Mosze Aronson, a także Piotr, oficer Armii Czerwonej, który uciekł z niemieckiej niewoli. 18 marca 1943 roku, po donosie sąsiadki, Niemcy przeprowadzili najazd na leśniczówkę, którą spalili. Ciężarna Teresa Papier została zabita na miejscu. Piotr, który zaczął strzelać z ukrywanego karabinu, został postrzelony. Jana Gawrycha rozstrzelano 30 marca 1943 roku w lesie w Ignacowie. Aleksandra, Jadwiga i Niutek zdołali uciec i schronili się u sąsiadów, rodziny Gańków, gdzie przetrwali do końca wojny. Abraham Słomka, mimo że udało mu się uciec, po kilkunastu dniach popełnił samobójstwo. Z ukrywających się Żydów jedynie Fryda Szpinger przeżyła wojnę, ukrywając się u sióstr zakonnych w Ignacowie, a po 1945 roku wyjechała do Izraela. Po wojnie Gawrychowie powiedzieli sąsiadce, że mają świadomość, iż to ona ich wydała.
W 1999 roku małżeństwo Gawrychów zostało pośmiertnie uhonorowane medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Jadwiga otrzymała ten tytuł dwa lata później.
