Aleksandra Lidia Gawęda (rocznik 1961) to polska geolożka oraz profesor w dziedzinie nauk o Ziemi.
Życiorys
Po raz pierwszy wyruszyła na wyprawę geologiczną do Tatr w latach 80. XX wieku. W 1986 roku ukończyła studia z zakresu geologii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W 1992 roku uzyskała stopień doktora nauk przyrodniczych w dziedzinie geologii (specjalności: mineralogia, petrografia, geochemia) na podstawie pracy pt. Mineralogia pegmatytów Tatr Zachodnich, której promotorem był Kazimierz Kozłowski, zlecający jej pierwsze prace terenowe w Tatrach. Habilitację uzyskała 26 stycznia 2010 roku w zakresie geologii (specjalność: petrologia i mineralogia) na podstawie pracy Enklawy w granicie Tatr Wysokich na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Tytuł profesora nauk o Ziemi otrzymała 8 stycznia 2019 roku. Obecnie pracuje jako profesor w Instytucie Nauk o Ziemi na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego. Kierowała wieloma projektami badawczymi, w tym projektem Prewaryscyjski rozwój masywu krystalicznego Tatr w latach 2012–2016. Od 2012 roku prowadzi badania dotyczące odpadów przemysłowych. Realizowała projekt zatytułowany „Szlaki hutnicze cynku i ołowiu – poligon doświadczalny dla badań zachowania pierwiastków potencjalnie toksycznych w strukturach faz krystalicznych i ich interakcji ze środowiskiem” w latach 2015–2018. Jest kierownikiem projektu Rekonstrukcja historycznych (V wiek p.n.e. – XIX wiek n.e.) metod wytopu metali na terenie Polski, realizowanego w latach 2019–2024 i finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki. Aleksandra Gawęda jest również współzałożycielką Towarzystwa Ekologicznego „Aktywne Zagłębie” z siedzibą w Będzinie.
Dorobek naukowy
W swoich badaniach wykazała m.in. różnice w datowaniu tatrzańskich pegmatytów waryscyjskich w porównaniu do wcześniejszych analiz. Publikowała artykuły naukowe w takich czasopismach jak „Annales Societatis Geologorum Poloniae”, „European Journal of Mineralogy”, „Geodinamica Acta”, „Geologica Carpathica”, „Journal of Geosciences”, „Journal of Thermal Analysis and Calorimetry”, „Lithos”, „Marine and Petroleum Geology”, „Mineralogia Polonica”, „Mineralogy and Petrology”, „Neues Jahrbuch für Mineralogie – Abhandlungen” oraz Przegląd Geologiczny.
Publikacje książkowe
- Mineralogia pegmatytów Tatr Zachodnich (1992)
- Alaskity Tatr Zachodnich: zapis wczesnowaryscyjskiej kolizji w prakontynencie Karpat (2001)
- Badania warunków termicznych podhalańskiego systemu geotermalnego przy zastosowaniu nowej metody oksyreaktywnej analizy termicznej (OTA) i metod mineralogicznych (współautorka, 2004)
- Enklawy w granicie Tatr Wysokich (2009)
- Po graniach Tatr – przewodnik geologiczny dla turystów (2010)
