Aleksandra Asanowna Ełbakian (ros. Алекса́ндра Аса́новна Элбакя́н; urodzona 6 listopada 1988 w Ałmaty) to kazachska programistka oraz założycielka serwisu Sci-Hub, który zapewnia naukowcom na całym świecie swobodny dostęp do artykułów naukowych, niezależnie od obowiązujących praw autorskich.
Życiorys
Aleksandra Ełbakian przyszła na świat 6 listopada 1988 roku w Ałmaty. Swoją edukację rozpoczęła w Astanie, gdzie rozwijała umiejętności hakerskie. W 2009 roku uzyskała tytuł bakałarza na Kazachskim Państwowym Uniwersytecie Technicznym, specjalizując się w informatyce oraz polityce bezpieczeństwa informacji. Przez rok pracowała w Moskwie w obszarze bezpieczeństwa teleinformatycznego. Dzięki zarobionym pieniądzom, w 2010 roku mogła przenieść się do Fryburga, gdzie pracowała nad projektem interfejsu mózg-komputer, a także pogłębiła swoje zainteresowanie transhumanizmem. Jej wysiłki umożliwiły jej również odbycie letniego stażu w Georgia Institute of Technology, gdzie studiowała nauki o mózgu i świadomości.
Po powrocie do Kazachstanu w 2011 roku rozpoczęła prace nad serwisem Sci-Hub. Po wniesieniu pozwu przez wydawcę Elsevier w USA, Aleksandra Ełbakian musiała pozostać w ukryciu z obawy przed ekstradycją. W wywiadzie z 2016 roku stwierdziła, że jej badania neurologiczne są obecnie wstrzymane, jednak została przyjęta na studia dotyczące historii nauki na „małej prywatnej uczelni” w nieznanym miejscu. Jej prace koncentrują się na komunikacji naukowej. W grudniu 2016 roku, czasopismo naukowe „Nature” uznało Aleksandrę Ełbakian za jedną z 10 najbardziej wpływowych osób w 2016 roku.
Dziennikarka Kate Murphy z The New York Times porównała Aleksandrę Ełbakian do Edwarda Snowdena, wskazując na jej unikanie amerykańskiego prawa poprzez osiedlenie się w Rosji. Z kolei David Kravets w artykule na stronie Ars Technica zestawił programistkę z Aaronem Swartzem.
Przypisy
