Aleksandra Apolonia Tekla Wiktoria Czechówna
Urodzona 28 października 1839 roku w Krakowie, a zmarła 3 października 1923 roku w tym samym mieście, Aleksandra Czechówna, znana pod pseudonimem „Zofia spod Karpat”, była krakowską pamiętnikarką.
Była córką Tomasza Czecha oraz Aleksandry z Zielińskich, a także bratanicą Józefa Czecha, krakowskiego księgarza i wydawcy. W jej rodzinie znajdował się również Józef Kremer oraz Lucjan Rydel. Edukację rozpoczęła na pensji Zuzanny Szawłowskiej, a następnie kontynuowała naukę w domu. Z zapałem czytała i aktywnie uczestniczyła w kulturalnym życiu Krakowa, sama również tworząc powieści i dramaty, które publikowała pod pseudonimem „Zofia spod Karpat”.
W dniu 1 października 1856 roku, w wieku 17 lat, zaczęła prowadzić swój dziennik. Pisanie to kontynuowała niemal do końca życia, rejestrując zarówno osobiste doświadczenia, jak i wydarzenia z życia Krakowa. Jej zapiski zostały zebrane w 44 zeszytach, które w 1925 roku przekazała do Archiwum Aktów Dawnych w Krakowie (obecnie Archiwum Narodowe w Krakowie) Michalina Janoszanka. Zapiski Czechówny nie zostały w całości opublikowane; jedynie ich fragmenty ukazały się drukiem, głównie dzięki pracy Bożeny Lesiak-Przybył.
Przypisy
Bibliografia
Bożena Lesiak-Przybył. Przełom wieku XIX i XX w Dzienniku Aleksandry Czechówny. „Krakowski Rocznik Archiwalny”. 8, s. 162–172, 2002.
Literatura dodatkowa
Aleksandra Czechówna: Otwarcie nowego teatru (z archiwalnego rękopisu). W: 20 kroków wszerz i wzdłuż: wspomnienia w 100-lecie Teatru im. Juliusza Słowackiego. Kraków: 1993. Brak numerów stron w książce.
Bożena Lesiak-Przybył. Rok 1863 w Dzienniku Aleksandry Czechówny. Część I: 21 stycznia-28 maja. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”. 51, s. 191–258, 2006.
Bożena Lesiak-Przybył. W 150-lecie położenia kamienia węgielnego pod gmach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Z „Dziennika” Aleksandry Czechówny. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”. 27, s. 551–557, 2007.
Bożena Lesiak-Przybył. Rok 1863 w Dzienniku Aleksandry Czechówny. Część II: 1 czerwca-31 grudnia. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”. 53, s. 139–179, 2008.
Bożena Lesiak-Przybył. Aleksandra Czechówna o Stanisławie Wyspiańskim. „Krakowski Rocznik Archiwalny”. 15, s. 161–195, 2009.
Agata Barzycka: Macierzyństwo i dzieciństwo w drugiej połowie XIX w. w świetle „Dzienników” Aleksandry Czechówny z lat 1856-1904. W: Społeczeństwo – Kultura – Inteligencja. Studia historyczne ofiarowane Profesor Irenie Homoli-Skąpskiej. Elżbieta Orman, Grzegorz Nieć (red.). Kraków–Warszawa: 2009, s. 107–124.
Bożena Lesiak-Przybył. W stulecie odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie. Ze wspomnień Aleksandry Czechówny. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”. 55, s. 501–510, 2010.
Bożena Lesiak-Przybył. Aleksandra Czechówna o wizycie cesarza Franciszka Józefa I w 1880 r. w Krakowie i Lwowie. „Krakowski Rocznik Archiwalny”. 17, s. 217–226, 2011.
Bożena Lesiak-Przybył: Widziane z Krakowa… Wydarzenia powstańcze 1863 r. w rejonie Ojcowa w „Dzienniku” Aleksandry Czechówny. W: Grajcie echa, grzmijcie skały… Antologia literatury powstania styczniowego w Dolinie Prądnika. Józef Partyka (oprac.). Ojców: 2013, s. 219–244.
Bożena Lesiak-Przybył: Wzgórze wawelskie w Dzienniku Aleksandry Czechówny. Wypisy z lat 1857–1918. W: Wzgórze wawelskie w słowie i w obrazie – z badań nad kulturą wieku XIX. Kraków: 2014. Brak numerów stron w książce.
Bożena Lesiak-Przybył. Wystawa starożytności i zabytków sztuki w Krakowie w 1858 roku. Z „Dziennika” Aleksandry Czechówny. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN”. 60, s. 29–40, 2015.
Bożena Lesiak-Przybył. Dwie podkrakowskie wyprawy Aleksandry Czechówny. Z „Dziennika” Aleksandry Czechówny. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN”. 61, s. 133–146, 2016.
Bożena Lesiak-Przybył. Wielka wojna w „Dzienniku” Aleksandry Czechówny (część III: 2 stycznia – 27 grudnia 1916 r.). „Krakowski Rocznik Archiwalny”. 22, s. 137–170, 2016.
Bożena Lesiak-Przybył: Fotografie w „Dzienniku” Aleksandry Czechówny. W: Spuścizny – co po nas zostaje? Zagadnienia metodologiczne. Materiały konferencji naukowych organizowanych przez Archiwum Nauki PAN i PAU i Polską Akademię Umiejętności. Red. Adam Górski. Kraków: 2018, s. 181–196.
