Aleksandra Cieślikowa (7 stycznia 1936 w Wieliczce – 11 grudnia 2018 w Krakowie) była polską polonistką oraz ekspertem w dziedzinie językoznawstwa.
Życiorys
Ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po zakończeniu studiów rozpoczęła pracę w Pracowni Słownika Staropolskich Nazw Osobowych PAN pod kierownictwem Witolda Taszyckiego. W marcu 1990 roku obroniła doktorat z zakresu nauk humanistycznych na podstawie pracy Derywacja paradygmatyczna w staropolskiej antroponimii, realizowanej w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie. W listopadzie 1990 roku uzyskała habilitację na podstawie monografii Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji (wyd. 1990). Tytuł profesora zwyczajnego otrzymała w lipcu 1997 roku.
Od 1958 roku pracowała w Zakładzie Onomastyki Polskiej, który był początkowo częścią Zakładu Językoznawstwa PAN, następnie IBL PAN oraz Instytutu Języka Polskiego PAN, gdzie zajmowała różne stanowiska, w tym asystenta, adiunkta dokumentacji naukowej, dokumentalisty, docenta oraz profesora. Od marca 1992 roku pełniła funkcję kierownika Pracowni Antroponimicznej w IJP PAN.
Jej badania koncentrowały się głównie na historii i współczesnych procesach kształtowania nazw własnych, w tym imion, nazwisk, przezwisk i nazw miejscowych. Analizowała relacje między nazwami własnymi a zjawiskami kulturowymi, społecznymi i obyczajowymi. Prowadziła badania etymologiczne oraz rekonstruowała antroponimię prasłowiańską, badając genezę i etymologię imion oraz nazwisk.
Od 1960 roku była członkiem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego.
Pochowana na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie, kwatera L1-1-25.
Członkostwo w organizacjach oraz pełnione funkcje
- od 1985 – sekretarz Zespołu Antroponimicznego przy Komisji Onomastycznej.
- od 1993 – członek Komisji Językoznawstwa.
- od 1994 – członek Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych przy Ministerstwie Administracji.
- od 1994 – sekretarz Komisji Onomastyki Polskiej przy Komitecie Językoznawstwa.
- od 1994 – członek ICOS (International Council of Onomastic Sciences).
- od 1998 – zastępca przewodniczącej Komisji Onomastyki Słowiańskiej PTJ, członek Komitetu Językoznawstwa i Komisji Kultury Języka Polskiego.
- od 2003 – Przewodnicząca Komisji Językoznawstwa PAN.
- od października 2004 – Przewodnicząca Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych.
- od 2004 – Członek Rady Języka Polskiego.
- od 2004 – Członek zarządu Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.
- Członek Komisji Kultury Języka przy Komitecie Językoznawstwa.
- Członek Komisji Teorii Języka.
Publikacje
- Mały słownik odmiany nazw własnych. Kraków. 2008.
- Słownik staropolskich nazw osobowych, I–VI pod red. W. Taszyckiego, Wrocław 1965–1981; VII (Suplement) pod red. M. Malec, Wrocław 1984–1987.
- Derywacja paradygmatyczna w staropolskiej antroponimii, Kraków 1992, s. 157 (praca doktorska). Recenzent. E. Wolnicz-Pawłowska, Onomastica XXXVIII, 289–295.
- Index a tergo do Słownika staropolskich nazw osobowych pod red. A. Cieślikowej i M. Malec, Kraków 1993.
- Odapelatywne nazwy osobowe, Kraków 2000. Suplement, Kraków 2002, stron 500.
- Mały słownik odmiany nazw własnych. Kraków 2002, stron 282.
- Słowiańska onomastyka. Encyklopedia. Autorstwo rozdziałów: 1. Historia onomastyki, 2. Teorie onomastyczne, 3. Metody badawcze i ich ewolucja, 4. Stan badań, 5. Polityka i pragmatyka w zakresie nazw własnych, 6. Antroponimia: Przezwiska, Pseudonimy, nazwy etniczne, Nazwy heraldyczne i dynastyczne, Inne nazwy osobowe. Warszawa–Kraków 2002, 550 stron.
- Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej (41/2006). Profesor Kazimierz Rymut. (1935–2006).
- Przegląd Humanistyczny (Humanistic Review). Kilka uwag o zmianach znaczeniowych i słowotwórstwie (nazwotwórstwie) onimów. 2006.
- Aleksandra Cieślikowa, Barbara Czopek-Kopciuch. Toponimia i oronimia. 2001.
