Aleksandr Winogradow (geochemik)

Aleksandr Pawłowicz Winogradow

Aleksandr Pawłowicz Winogradow (ros. Александр Павлович Виноградов, ur. 9 sierpnia?/21 sierpnia 1895 w wsi Pietrecowo w guberni jarosławskiej, zm. 16 listopada 1975 w Moskwie) był radzieckim geochemikiem, organizatorem oraz dyrektorem Instytutu Geochemii i Chemii Analitycznej Akademii Nauk ZSRR. Otrzymał tytuł Bohatera Pracy Socjalistycznej dwukrotnie (w 1949 i 1975).

Życiorys

W 1907 roku ukończył szkołę w Petersburgu, a następnie w 1924 roku Akademię Wojskowo-Medyczną w Leningradzie oraz w 1925 roku Wydział Chemiczny Leningradzkiego Uniwersytetu Państwowego. W latach 1925–1930 był asystentem w katedrze chemii fizycznej. Był uczniem W. Wiernadskiego. W 1928 roku objął stanowisko kierownika wydziału, a w latach 1934-1945 pełnił funkcję zastępcy dyrektora Laboratorium Biogeochemicznego Akademii Nauk ZSRR (uzyskując stopień doktora nauk chemicznych w 1935 roku). Od 1939 roku pracował w Komisji ds. Izotopów Akademii Nauk ZSRR, a w 1940 roku został zastępcą przewodniczącego Komisji ds. Problemów Uranu przy Prezydium Akademii Nauk ZSRR.

W 1943 roku został członkiem korespondentem, a w 1953 roku akademikiem Akademii Nauk ZSRR. W latach 1945–1947 kierował Laboratorium Problemów Geochemicznych im. Wiernadskiego Akademii Nauk ZSRR, a w 1947 roku zorganizował Instytut Geochemii i Chemii Analitycznej Akademii Nauk ZSRR, w którym objął stanowisko dyrektora. Brał udział w pracach nad radziecką bronią atomową oraz w licznych radach naukowych i komisjach AN ZSRR. W 1954 roku uzyskał tytuł profesora, a w 1974 roku został członkiem Polskiej Akademii Nauk. Jego badania obejmowały geochemię izotopów, geochronologię, biogeochemię, geochemię morza oraz chemię analityczną, w tym istotne badania dotyczące meteorytów, gruntu księżycowego i atmosfery Wenus (jako pierwszy na świecie określił jej skład) oraz innych planet.

Wśród jego publikacji znajdują się m.in. Gieochimija riedkich i rassiejannych chimiczeskich elemientow w poczwach (1959), Chimiczeskaja ewolucyja Ziemli (1959) oraz Wwiedienije w gieochimiju okieana (1967). Był deputowanym do Rady Najwyższej RFSRR 3 kadencji. Zmarł i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym.

Odznaczenia i nagrody

Medal Sierp i Młot Bohatera Pracy Socjalistycznej (dwukrotnie – 29 października 1949 i 20 sierpnia 1975)
Order Lenina (sześciokrotnie – 29 października 1949, 19 września 1953, 4 stycznia 1954, 23 sierpnia 1965, 9 listopada 1970 i 20 sierpnia 1975)
Order Czerwonego Sztandaru Pracy (dwukrotnie – 10 czerwca 1945 i 30 września 1946)
Nagroda Leninowska (1962)
Nagroda im. Lenina (1934)
Nagroda Stalinowska (dwukrotnie – 1949 i 1951)
Order Czerwonego Sztandaru Pracy (Mongolska Republika Ludowa, 1971)
I medale.