Aleksandr Wadis

Aleksandr Anatoljewicz Wadis

(ros. Александр Анатольевич Вадис, ur. we wrześniu 1906 w Trypolu w guberni kijowskiej, zm. 1968) – radziecki wojskowy o ukraińskim pochodzeniu, działacz NKWD i Smiersz, w stopniu generała porucznika.

Życiorys

W latach 1913–1917 uczęszczał do szkoły w Bachmucie. Od listopada 1918 był bezdomny w Kijowie. W latach 1920–1922 służył w Armii Czerwonej, a następnie pracował jako parobek. Od 1923 roku angażował się w działalność Komsomołu, a od września 1924 pełnił funkcję sekretarza komórki Komsomołu w domu dziecka w Wachniwce. W 1928 roku został przyjęty do WKP(b). W latach 1928–1930 ponownie służył w Armii Czerwonej, w 96 pułku strzeleckim 96 Dywizji Strzeleckiej. Od 1930 roku był związany z OGPU Ukraińskiej SRR. Od października 1931 pełnił funkcję szefa rejonowych oddziałów OGPU, a później NKWD, między innymi w Berdyczowie od 8 maja do 2 sierpnia 1938 roku.

Od 9 lutego 1936 roku posiadał stopień młodszego porucznika, a 23 sierpnia 1938 został porucznikiem, natomiast od 22 czerwca 1939 roku był starszym porucznikiem bezpieczeństwa państwowego ZSRR. W okresie od 9 listopada 1939 do 28 marca 1941 oraz ponownie od 15 kwietnia do 28 lipca 1941 pełnił rolę szefa Zarządu NKWD obwodu tarnopolskiego w stopniu kapitana bezpieczeństwa państwowego. 28 lipca 1941 roku został mianowany majorem i do 17 listopada 1941 był naczelnikiem Wydziału Specjalnego (OO) NKWD 26 Armii. Od 1941 roku pracował w kontrwywiadzie wojskowym.

Od 17 listopada 1941 do 4 stycznia 1942 był zastępcą naczelnika OO NKWD Frontu Południowo-Zachodniego, a od 4 stycznia do 4 sierpnia 1942 naczelnikiem OO NKWD Frontu Briańskiego. Od 23 września 1942 do 29 kwietnia 1943 pełnił funkcję naczelnika OO NKWD Frontu Woroneskiego, a w kwietniu 1943 roku objął stanowisko naczelnika Zarządu Rejonowego (UKR) Smiersz Frontu Centralnego, a w latach 1944–1945 Frontu Białoruskiego i 1 Białoruskiego, a następnie Grupy Wojsk Radzieckich w Niemczech. Od 8 stycznia 1942 roku był starszym majorem, od 14 lutego 1943 komisarzem bezpieczeństwa państwowego, a od 26 maja 1943 generałem majorem, wreszcie od 25 września 1944 generałem porucznikiem. W okresie od grudnia 1945 do maja 1946 był w UKR Smiersz Zabajkalsko-Amurskiego Okręgu Wojskowego, a od maja do października 1946 w UKR MGB ZSRR tego okręgu. Od 27 listopada 1947 do 3 stycznia 1951 kierował Głównym Zarządem Ochrony MGB ZSRR w transporcie kolejowym i wodnym. Od 3 stycznia do 24 listopada 1951 roku był zastępcą ministra bezpieczeństwa państwowego Ukraińskiej SRR. W okresie od listopada 1951 do grudnia 1953 pracował w Gułagu, a po zwolnieniu z MWD, 23 listopada 1954 roku został pozbawiony stopnia generała porucznika za „zdyskredytowanie się podczas pracy w organach”.

Odznaczenia

Order Lenina (dwukrotnie – 8 lutego 1943 i 31 maja 1945)
Order Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie – pierwszy raz 26 kwietnia 1940)
Order Kutuzowa I klasy (6 kwietnia 1945)
Order Kutuzowa II klasy (23 sierpnia 1944)
Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (dwukrotnie – 27 sierpnia 1943 i 29 października 1948)
Order Czerwonej Gwiazdy (dwukrotnie – 3 listopada 1944 i 24 sierpnia 1949)
Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Medal „Za wyzwolenie Warszawy”
Medal „Za zdobycie Berlina”
Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk (Polska Ludowa)
Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Bezpieczeństwa” (dwukrotnie)
4 odznaczenia polskie, 3 mongolskie oraz 1 chińskie, a także 2 medale ZSRR.